ايران گشت

از روز خور تا دي به­مهر از ارديبهشت ماه برابر با 11 تا 15 ارديبهشت در گاهشماري ايراني

«ميديوزرم» از تركيب واژگان اوستايي «مَئيديو» به مانك «ميان» و «زَرِمَيَه» به مانك «بهار» پديد آمده است و با هم به مانك «ميان بهار» مي­باشد.
اين جشن هنگامي برگزار مي­شود كه گياهان رشد و نمو مي­كنند و كشاورزي بار ديگر رونق مي­گيرد و از سوي ديگر در باورهاي ايراني هنگام آفرينش آسمان است و به همين روي براي بزرگداشت آن، جشن و شادي بر پا مي­شود.

گاهَـنبار

واژه­ گاهَـنبار كوتاه شده­ي «گاهان بار» است و به مانك گاه­ها و زمان­هاي به ثمر رسيدن و به بار آمدن. اين جشن­ها در شش هنگام يا شش چَهره و در هر چَهره به مدت پنج روز در سال برگزار مي­شوند.

جشن‌هاي گاهَـنْـباري (پاره‌هاي سال - موسم‌هاي ساليانه)، ادامه و بازمانده‌اي از نوعي تقويم كهن در ايران‌باستان است كه طول سال خورشيدي را نه به دوازده ماه خورشيدي، بلكه به چهار فصل و چهار نيم‌فصل تقسيم مي‌كرده‌اند و هر يك از اين بازه‌هاي زماني، نام و جشن ويژه­اي به همراه داشته است.
سال گاهنباري از هنگام انقلاب تابستاني يا نخستين روز تابستان آغاز مي‌شده و پس از هفت پاره­ي زماني، يعني سه پايان فصل و چهار ميانه­ي فصل، به آغاز سال بعدي مي‌رسيده است (پايان بهار يا آغاز تابستان مانند ديگر فصل‌ها، داراي جشن گاهنباري نبوده و تنها به عنوان جشن آغاز سال نو بشمار مي‌رفته است). گاهنبارها، جشن­هايي در ارتباط با پيشه­ي اصلي ايرانيان باستان يعني كشاورزي و دامداري هستند.

در باورهاي سنتي ايرانيان اهورامزدا هريك از نمادهاي طبيعت را در يكي از اين گاهنبارها آفريده است، به اين ترتيب كه نخست آسمان، سپس آب، زمين، گياهان، جانوران و در پايان چهره­ي ششم كه پنج روز آخر سال است، انسان آفريده شد و با پيدايش انسان، تكامل در آفرينش به مرحله­ي تازه­اي رسيد و از آن پس انسان انديشمند با بهره گيري از شرايط مناسبي كه از پيش برايش فراهم شده بود زندگي خود را روي زمين آغاز كرد. 
در باورهاي دين­هاي ديگر نيز، به خصوص دين­هاي سامي، كم و بيش به عدد شش در آفرينش جهان بر مي­خوريم كه برگرفته از همين باورها و آيين­هاي ايرانيست.

در تورات، در سِـفر پيدايش، باب اول آمده است كه : «خداوند آفرينش را در شش روز انجام داد ...»
همچنين اين مفهوم در قرآن، سوره­ي سجده، آيه­ي سوم نيز با اندك تفاوتي به همين صورت بيان شده است.
در اوستا جشن­هاي ششگانه به صورت «يائريَه» يعني سالي و فصلي آمده است.
واژه ي گاهنبار در پهلوي نيز به صورت «گاسانبار» يا «گاهان بار» ثبت شده است.

مانتره سپندروز از خردادماه برابر با 29خرداد در گاهشماري ايراني

مراسمي به نام «گل و گوجه عروس» به ويژه در خراسان كه همزمان با فرارسيدن به بار نشستن درختان و رسيدن نخستين ميوه­هاي درختي برگزار مي­شود.
در اين مراسم در روزي تعيين شده بين اهالي روستا، ميوه­هاي نوبرانه را همراه با سبزي، كاهو، آرد و روغن در سيني بزرگي چيده و به خانه­ي نو عروسان مي­برند.

سي و يكم خردادماه در گاهشماري ايراني

روز پايان سال در تقويم گاهنباري و آخرين روز فصل بهار. در پايان اين روز و آغاز تابستان، خورشيد به بالاترين جايگاه خود مي­رسد كه نام «خرداد» به معناي رسايي و كمال به همين مناسبت به اين ماه داده شده است.

به دليل اينكه اين زمان مصادف با جشن­هاي آغاز سال نو در تقويم گاهنباري بوده است، همانند پايان ديگر فصل­ها داراي جشن ويژه­ي پايان فصل نمي­باشد. بازمانده­هايي از جشن­هاي آغاز سال نو و آغاز تابستان هنوز در برخي آيين­هاي ايراني باقي مانده است.

هرمزد روز از تيرماه برابر با يكم تير در گاهشماري ايراني

مراسم پُرسه­ي همگاني به ياد روان و فروهر درگذشتگان در هُرمزد روز(اورمزد روز) از تيرماه برپا مي­شود.
در باور ايرانيان، در چنين روزي گروه زيادي از ايرانيان باستان در راه پاسداري ارزش­هاي ميهني و ديني خود، جان خويش را فدا كرده­اند. از اين روي، در نخستين روز تير از هر سال يكي از روزهاي پرسه­ي همگاني با مراسم ويژه برگزار مي­شود.

در بامداد روز پرسه­ي همگاني، به نيايشگاه­ها و تالارهاي رسمي نزديك محل زندگي خود مي­روند. در اين مراسم خانواده­هايي حضور دارند كه از يك سال پيش تا كنون فردي از اعضاي آن­ها درگذشته باشد و بقيه براي گراميداشت ياد و خاطره­ي نيكان و نيكوكاران درگذشته در جهان مادي، در مراسم پرسه شركت مي­جويند.
در اين مراسم، به ويژه بانوان، شاخه­هايي از برگ سبز «مورد» يا «شمشاد»، «عود»، «كُندر» و يا «چوب سندل» را با خود مي­آورند و در كنار سفره­ي پرسه بر روي ميز مي­گذارند.
بر روي ميز، سفره­اي گسترده شده كه روي آن بشقاب ميوه، سيني لُرك و ظرفي از مخلوط قهوه و ظرف ديگري از بلورهاي نبات مي­گذارند.
مخلوط قهوه شامل پودر قهوه، مقداري آرد نخود، كمي پودر قند و اندكي پودر هل است. آتشداني هم در كنار آن­ها مي­گذارند و پيوسته در زمان برگزاري مراسم كندر و چوب سندل بر آتش مي­پاشند تا بوي عطرآگين آن­ها هوا را خوشبو سازد.
در پسين روز پرسه، مردم به آرامگاه­ها مي­روند و با نيايش خود به روان و فروهرهاي همه­ي درگذشتگان درود مي­فرستند.
در بسياري از شهرهاي ايران در بامداد روز پرسه، نخست به ديدن خانواده­هايي مي­روند كه در سال گذشته درگذشته­اي داشته­اند و براي چند دقيقه­اي در خانه­ي آن­ها مي­مانند و چاي و شربت مي­خورند و شادي براي روان هما روانان آرزو مي­كنند.

يكي از نوشيدني­هايي كه برخي از خانواده­ها در خانه تهيه كرده و به مهمان­ها مي­دهند شربت «خُرفه» است كه براي تهيه­ي اين نوشيدني، دانه­هاي كوچك گياه خرفه را كاملا نرم مي­كنند و آن را با آب مخلوط كرده و به هم مي­زنند تا شيره­ي سفيد رنگي به دست آيد و پس از صاف كردن اين مايع، مقداري شكر، گلاب، و يخ به آن اضافه مي­كنند.

از خور تا دي بمهر روز از تيرماه برابر با 11 تا 15 تير در گاهشماري ايراني

«مَيديوشَهـِم گاه» از تركيب واژگان اوستايي «مئيذيو» به معني «ميان» و «شَمَه» به معني «تابستان» و باهم «مَـئيذيوشِـمَـه» به معني «ميانه ي تابستان» است و دومين جشن از جشن هاي گاهنباري در سال مي باشد.

مراسم گاهنبار ميديوشهم گاه نيز همانند گاهنبار يا چَهره ي پيشين (مَيديوزَرِم) كه به آن اشاره شده برگزار مي شود.

در باور سنتي زرتشتيان اين جشن براي يادآوري دومين مرحله ي آفرينش است و هنگام پديدار شدن آب در هستي مي باشد.

دي به مهر روز از تيرماه برابر با 15 تير در گاهشماري ايراني

«جشن خام خواري» يا به روايت ابوريحان بيروني در آثارالباقيه، «عمس» يا «غفس» يا «خواره»، جشني از جشن هاي سُغد باستان بوده و از مراسم اين جشن، دوري گزيدن از خوراك حيواني و پختني ها را مي توان نام برد.

در تقويم سُغدي برابر با پانزدهمين روز ِماه «بساكنج» است.