ايران گشت

این وبلاگ به معرفی جاذبه های گردشگری.سوغات و صنایع دستی استان ها.آداب و رسوم .اعتقادات. آیین ها.گویش ها . بازی ها و غذاهای محلی میپردازد و همچنین انواع راهنمایی های سفر مثل{نقشه . وضعیت آب و هوا و فرکانس رادیو و تلویزیون} را با سرعت بالا در اختیارتان می گذارد. ایران گشت گشتی به تمام ایران

استان كهكيلويه و بوير احمد

بافت قالي و قاليچه طي سالهاي متمادي در ميان عشاير كهگيلويه و بوير احمد تكامل يافته است. بويژه بافت قاليچه در ميان ايل نشينان و روستاييان بيشتر توليد مي شود و به دليل سهولت حمل و نقل طرفداران بيشتري دارد. قالي و قاليچه جزو وسايل ضروري زندگي ايل نشينان و جزو اصلي جهيزيه دختران مي باشد. اجزاي تشكيل دهنده قالي عبارتند از: پود، تار، پرزيا خواب قالي. در اين استان جنس تارها از پنبه يا مخلوط پشم و مو است و جنس پودها از پشم يا پنبه مي باشد. اما جنس پرز از پشم است و گاهي از كامواهاي رنگي ( اكريليك ) نيز استفاده مي شود. دستگاههاي بافندگي قالي و قاليچه در غالب نقاط اين استان ساده بوده و توسط خود بافندگان ساخته مي شود و مثل ساير عشاير و ايالات ايران از نوع دار افقي است. براي بافت يك قالي ممكن است يك يا دو زن به اتفاق هم كار كنند. زنان بافنده استان كهگيلويه و بوير احمد با تلفيق ذوق و سليقه خود و با بكار بردن نقوش و طرحهاي عشايري قاليهايي مي بافند كه بسيار زيباست. اين نقوش برگرفته از پيشينيان و نسل هاي قبلي است كه به بافندگان امروزي انتقال يافته است و با نقوشي از طبيعت پيرامون خود و اشياء خود و اشياء مورد علاقه توليد كنندگان تركيب و مزين شده است. تعدادي از اين نقوش به دليل مجاورت عشاير كهگيلويه و بوير احمد با عشاير قشقايي و بختياري وارد بافته هاي اين عشاير شده است. يكي از نقوش تزييني و قديمي قالي هاي استان كهگيلويه و بوير احمد نقش حوض نام دارد. اين نقشه مختص زمينه و متن قالي است. نقش حوض با استفاده خطوط شكسته فضاهاي هندسي متن قالي بوجود مي آيد و بيشتر اوقات با نقوش گل خرده ( نقوشي كوچك مانند گل پنج پر ، چنگ) اطراف حوض ها و فضاهاي خالي پر مي شود. حوض انواع مختلفي دارد  نقش حوض ساده: بيشتر در قالبهاي قديمي ( تقريباً 130 سال پيش) ديده مي شود. اين نقش از يك مربع ساده تشكيل شده و در پيرامون آن هيچ نوع گل خرده اي وجود ندارد و در وسط آن نقش چنگ را مي توان ديد. 

نقش حوض چند ضلعي: در اين نوع نقش شكستگي خطوط بيشتر شده و اطراف و درون آن با خرده نقش پر شده است. در نمونه اي كه تقريباً متعلق به 90 سال پيش است، نقش حوض شش ضلعي كه در پيرامون و درون با خرده نقش مزين شده است، ديده مي شود.

نقش حوض با نشان ساساني: اين نقش در قالي هايي كه تقريباً قديمي هستند، وجود دارد.

چند حوض در وسط: نمونه هايي از قالي هاي متعلق به 60 سال پيش به اين طرف ديده شده است كه نقش حوض هاي بزرگي در متن قالي و حوض هاي كوچكي پشت سر هم قرار گرفته اند. 

حوض در حوض: در اين نقش تنوع شكستگي ها بيشتر شده و شكلي را پديد مي آورند كه به نقش حوض در حوض معروف است. اين نمونه ها در 40 سال اخير بيشتر ديده مي شوند.
از ديگر نقوش رايج در استان كهگيلويه و بوير احمد نقش خشت مي باشد. در اين نوع نقش متن قالي به مربع هاي 20 × 20 سانتي متر تقسيم و درون هر مربع يك طرح مستقل از ديگري بافته مي شود. پيرامون مربع ها با يك حاشيه ساده محاط شده است و درون خشت ها از شكل هاي ساده شده طبيعي و اشياي مورد علاقه بافندگان منقوش مي گردد. سرو يكي از شكل هاي ساده شده طبيعي است كه در ميان خشت ها بافته مي شود. صنوبر و سرو كه در جنگل هاي سرسبز اين خطه به صورت تكه درخت ديده مي شوند براي هنرمند قاليباف ياد آور سرسبزي جنگل و نمادي از شادابي و خرمي است. اصولاً سرو در هنر ايراني به عنوان درخت مقدس و مظهر بهار و سرسبزي و مردانگي است. استفاده از سرو در تمدن آشوري و ايلامي و پس از آن در هخامنشي ديده شده است. سروهاي قالي هاي عشاير كهگيلويه و بوير احمد به شكل يك سرو ايستاده با شاخه هاي افقي است. اين نوع سرو در حجاري هاي تخت جمشيد نيز ديده مي شود. نقوش حيوانات در قالي هاي كهگيلويه و بوير احمد نيز رايج است. حيواناتي از قبيل آهو، شير، خرس، كبك كه سمبل زيبايي، شجاعت محسوب مي شوند. از نقوش حيوانات نقش شير اهميت ويژه اي دارد. در بعضي از قالي ها يك يا دو شير بزرگ در وسط قالي و شيرهاي كوچكي در اطراف شير بزرگ قرار مي گيرند كه نشان دهنده شجاعت و عظمت شير بزرگ در برابر ديگر شيرها است. شيرهاي بافته شده قالي هاي اين خطه داراي يال و كوپال هستند. نقش سماور كه در كنار نقش گياهي بافته مي شود و در سرتاسر متن قالي با تغييراتي در رنگ بافته مي شود از نقوش ديگر قالي هاي عشاير استان كهگيلويه و بوير احمد است. از نقوش بكار رفته در قالي هاي عشاير از دو نقش نعلبكي و كله اسبي مي توان نام برد كه بيشتر در بافته هاي عشاير همجوار با عشاير قشقايي ديده مي شود. اين نقش به موازات حاشيه قالي، بصورت دو ستون با سرستون اسبي شكل در دو طرف قالي قرار مي گيرد و يادآور سرستون هاي تخت جمشيد است. حاشيه قالي هاي بوير احمد بسيار ساده است و شامل نقوش سرو و زنگوله، پنجه خرسي، صنوبري، گلسرخي، كژدمي و پنجره اي مي باشد. حاشيه هاي قالي هاي قديمي داراي تنوع بيشتري است و از نقوش هندسي در آنها استفاده شده است.


استان خراسان رضوي

قالي بافي
يكي از صنايع دستي مهم استان خراسان قالي بافي است. پيشينه قالي بافي در اين استان را مي توان به دو دوره متمايز تقسيم كرد:
 
- دوره صفويه، كه قالي هاي اين دوره اغلب داراي نقش هاي هراتي با زمينه لاجوردي و يا لاكي سير و با حاشيه باريك به رنگ زرد روشن مي باشد.
 
- دوره ديگر راه اندازي كارگاه هاي قالي بافي توسط بازرگانان تبريزي در نيمه دوم قرن سيزدهم است. به اين دليل، امروزه در صنعت فرش مشهد دو نوع گره وجود دارد كه عبارت اند از: گره فارسي (محلي) و گره تركي (تبريزي). 
 
مهم ترين مركز قالي بافي در استان خراسان، مشهد است. زمينه قالي هاي مشهدي داراي رنگ لاكي با نقش ترنج و لچك و حاشيه لاجوردي است. بيرجند، طبس، كاشمر، سبزوار و نيشابور از نظر قالي بافي به ترتيب در مراحل بعدي قرار مي گيرند. 
 
در ميان عشاير خراسان، قالي بافي از رونق فراواني برخوردار است. قاليچه هاي بلوچي در ميان چادر نشينان اطراف تربت حيدريه، كاشمر، سرخس و تربت جام رايج است. هم چنين در ميان عشاير كرد كه در  شمال خراسان سكونت دارند، بافت قاليچه هاي تركمني رواج دارد.
گليم بافي
در ميان عشاير و روستاييان خراسان، گليم بافي به عنوان يك فعاليت خانگي معمول است. مناطق عمده گليم بافي در استان خراسان، شهرستان هاي مشهد، قوچان و شيروان است.
ابريشم بافي كلات
از مهمترين هنرهاي سنتي و صنايع دستي، هنر ابريشم بافي است كه در خراسان رضوي در منطقه كلات و روستاي زاوين رواج دارد. روستاي زاوين مركز بافت ابريشم محسوب مي گردد.
شعر بافي
شعربافي يا دست بافي در استان خراسان، از گذشته هاي دور، يكي از مشاغل صنعتگران بوده است. اين صنعت در بيش تر شهرهاي استان خراسان، به ويژه در شهرستان هاي مشهد، سبزوار و تربت حيدريه، به صورت خانگي و كارگاهي ديده مي شود. فعاليت هاي برك بافي، فرت بافي و ابريشم بافي را نيز مي توان در اين رده قلمداد كرد كه عمده توليدات آن ها حوله، چادر شب، بقچه و... است.
نمد بافي 
در ميان عشاير خراسان، صنعت نمد مالي از رونق فراواني برخوردار است و دو مركز اصلي توليد آن، شهرهاي مشهد و قوچان مي باشند.
برك بافي
يكي ديگر از بافته هاي خراسان رضوي برك است. اين بافته در كارگاههاي برك بافي بشرويه از پشم شتر بافته مي شود.
سبد و حصير بافي 
يكي از صنايع دستي مهم و پردازشي كه با هزينه بسيار ناچيز، ساخته هايي را مي آفرينند، سبد و حصير بافي است. مواد اوليه اين توليدات، كاه و شاخه هاي نازك درختان است و مركز اصلي آن روستاهاي اطراف طرقبه در استان خراسان مي باشد. به دليل توريستي بودن منطقه طرقبه، بازار اين توليدات از موقعيت مطلوبي برخوردار است. براي بافت سبد، از چوب درختچه بيد مشك استفاده مي شود كه هم ظريف و هم باريك است و هم چنين خاصيت انعطاف پذيري آن زيادمي باشد. صنايع ظريف حصير بافي، در ميان مسافريني كه به اين استان سفر مي كنند و هم چنين اهالي منطقه، جايگاه ويژه اي دارد.
 پوستين دوزي 
يكي از صنايع مهم استان خراسان پوستين دوزي است. در شمال استان، سردي هوا موجبات پيدايش و گسترش اين صنعت را فراهم آورده است. پوستين دوزي در ميان عشاير كوچ نشين استان از اهميت به سزايي برخوردار است.


استان سمنان

نمد مالي: يكي ديگر از صنايع دستي كه قدمتي ديرينه در استان سمنان دارد، نمد مالي است. وضعيت فعلي توليد نمد در استان سمنان از نظر كمي و كيفي بسيار مطلوب است و مراكز توليد نمد در استان، شهرستان سمنان، دامغان و روستاي ابرسيج شاهرود است. مواد اوليه مصرف شده در نمد مالي پشم است كه در اندازه هاي مختلف تهيه مي شود. آنچه در نمد مالي مي توان مشاهده كرد، ذوق و هنر، به همراه تحرك توليد كننده است. توليدات اين زحمت كشان علاوه بر استفاده شخصي به روستاهاي شمالي استان و شهرستان مازندران ارسال مي شود.
چاپ قلمكار: چاپ قلمكار، گونه اي از چاپ سنتي روي پارچه بافته شده است. براي نخستين بار، قلم كار سازان ايراني براي دسترسي به توليد بيشتر و ايجاد هماهنگي و يكنواختي نقش ها، استفاده از مهره هاي چوبي را جايگزين استفاده از قلمو ساخته اند. براي فراهم آوردن امكاناتي به منظور استفاده مردم، قلم كار را كه در گذشته فقط براي روي پارچه هاي پشمي و ابريشمي انجام پذير بود بر انواع پارچه از قبيل متقال، كتان، چلوار و كرباس انجام دادند. در حال حاضر چاپ قلم كار به وسيله قالب هاي چوبيني كه داراي نقوش برجسته است انجام مي شود. در حقيقت ركن اصلي قلمكار سازي را قالب سازي تشكيل مي دهد كه معمولاً توسط افرادي كه حرفه و تخصصشان قالب تراشي است به تفكيك رنگ و حداكثر در چهاررنگ روي چوب هاي گلابي و زالزالك تراشيده مي شود گروهي از هنرمندان در رشته هايي چون ريشه تابي كه پارچه زير ساخت قلمكار را آماده مي سازند يا صحرا كاري كه كارهاي رنگرزي، سفيد گري، بخار و شستشوي پارچه هاي قلمكار را به عهده دارد به فعاليت مشغولند. مهمترين مركز اين صنعت در استان در شهرستان دامغان قرار دارد كه ماهانه مقادير هنگفتي انواع روميزي، پرده، سفره و ساير محصولات قلمكار توليد و براي صدور به خارج از كشور آماده مي كند.
سفالگري و سراميك: سفالگري از مهمترين و قديمي ترين دست ساخته هاي بشر است. آثار سفالي برخلاف آثار يافته شده فلزي، چوبين در زير خاك فاسد نمي شود و به خاطر اين حالت استثنائي، به اطلاعات گويا درباره آن مي توان پي برد. صنعت سفالگري در استان سمنان از پيشينه معتبر برخوردار است . به طوري كه دكتر اريك اشميد هنگام حفاري در اطراف دامغان اميدوار به كشف شهر افسانه اي هكاتوم پليس يا شهر صد دروازه بود ، اگرچه موفق به كشف بقاياي شهر مورد نظرش نشد ، ولي به مجموعه اي از بهترين فراورده هاي صنعتگران دو تا سه هزار سال قبل از ميلاد مسيح دست يافت . اين فراورده ها شامل كوزه هاي بزرگ به اشكال هندسي و داراي لعاب قهوه اي روشن و كرم بودند . از آنجا كه زمينه هاي لازم براي صنعت سفالگري در اكثر نقاط استان فراهم بوده، اين صنعت با وجود فراز و نشيبهاي تاريخي، به حيات خويش ادامه داده است كارگاه سفال گري و سفال سازي قان بيگي در شاهرود از اهميتي ويژه برخوردار است.

دستباف ها: مردمان اين سرزمين پارچه هاي مورد نياز خويش را با دست هاي هنر آفرين خود تهيه مي كردند كه از نظر تنوع رنگ، نقش، طرح و شيوه هاي بافت شگفت انگيز بود. دستبافي شامل توليد پرده هاي سنتي و هنري و حوله و شال گردن و پارچه هاي متقال زير ساخت قلمكار است كه در استان رايج است. علاوه برآن جاجيم، چادر شب، پلاس و چوفا (چوخا) كه عمدتاً توسط روستائيان و عشاير توليد مي شود، از ديگر صنايع دست باف مردم استان است. ماهانه مقادير قابل توجه اي از اين توليدات به استان هاي ديگر و مراكز ارسال مي شود. شهرستان سمنان به ويژه سرخه،  مهدي شهر، فولاد محله و روستاهاي شهرستان دامغان و روستاهاي بسطام از مراكز توليدات جاجيمچه و دستباف استان به شمار مي روند.


استان چهارمحال و بختياري

قالي بافي: در ميان عشاير بختياري قالي بافي از اهميت زيادي برخوردار است. برخي از زنان نوعي قالي به نام بي بي باف مي بافند كه از كيفيت بالايي برخوردار است. طرح و چشم انداز آن به لچك و ترنج معروف است. هم اكنون نوعي قاليچه با كرك هاي بلند و پرزدار از نوع پست به نام خرسك بافته مي شود. اكثر قالي هاي بنام بختياري در منطقة چهارمحال بافتهمي شود. 
چوخابافي: چغا و چوغا نيز خوانده مي شوند كه نوعي بالا پوش محلي و لباس ويژه بختياري هاست و معمولاً به رنگ سفيد با نقوشي به رنگ هاي سياه  يا آبي بافته مي شود كه نوع پشم آن مرغوب است. 
نمدمالي: ساخت نمد اختصاص به شهرهاي شهركرد و بروجن دارد. بعضي از نمدمالان شهر كرد يا بروجن در محل هاي ييلاقي عشاير چلگرد، شيخ عليان و دشتك براي مدت 3 الي 4 ماه اتراق مي كنند و يا در مركز تجمع عشاير اقدام به نمدماليمي نمايند. 
كلاه مالي:مركز توليد اين صنايع دستي شهركرد و بروجن است. معروفترين كلاههاي منطقه كلاه خسروي، شب كلاه و كلاه قشقايي است. 
گيوه دوزي:
در شهركرد و بروجن رايج است. رويه گيوه معمولاً از قمشه، آباده، فسا و جهرم وارد مي شود و مقدار كمي را نيزبرخي از زنان شهركرد و بروجن مي بافند. 
خورجين بافي:از دست بافتهاي بي گره عشاير بختياري است كه جنبه خود مصرفي دارد و توسط زنان برروي دارهاي افقي بافته مي شود.
گليم بافي:از نظر اندازه، وزن، رنگ و كاربرد تفاوت چشمگيري با قالي بافي دارد و به همين دليل كاربردهاي متفاوت دارند.گليم هاي عشاير بختياري عمدتاً دستبافت زنان طائفة اولاد حاج علي است كه بافت آن سوزني و بسيار مشكل است. 
جاجيم بافي: جاجيم ها به شكل نوارهايي دراز و باريك به عرض 15 تا 30 سانتي متر بافته مي شود. در معدودي از روستاهاي چهارمحال و بختياري جاجيم بافته مي شود كه ميزان توليد آن كم و جنبه خود مصرفي دارد. 
وريس:وريس يا ويريس نوعي تسمه بافته شده از ابريشم است كه بيشتر توسط زنان ايل بافته مي شود و براي استفاده هاي گوناگون در زندگي كوچ نشيني به كاربرده مي شود. 
خور:از آن براي حمل گندم، آرد ، برنج و جو و ... استفاده مي شود، نحوه بافت خور شبيه بافت خورجين است. 
نمكدان:نمكدان يا تي ور گونه اي خاص از صنايع دستي عشاير است  كه براي حمل و نگهداري نمك و در مواردي ساير لوازم كوچك مورد استفاده قرار مي گيرد و قسمت رويه آن به صورت فرش و قسمت زيرين آن به صورت جاجيم بافته مي شود.
پلاس:نوعي زير انداز است كه آن را يا از تكه هاي پارچه و يا از نخهاي پنبه اي و پشمي مي بافند و مورد استفاده قرار مي دهند .

استان تهران

بيشتر صنايع دستي استان عبارتند از: قلم زني روي مس و برنج، خراطي و سبد بافي، خاتم كاري، شيشه گري، تراش و نقاشي روي شيشه، زيلوبافي، نقاشي روي چرم، قالي بافي و چاپ باتيك، سفال گري، حصير بافي، ورني بافي و دست بافي، جاجيم و گليم، چنته، روبه پشتي، جوال، خورجين.

پتو بافي 
اين صنعت فقط در روستاي قشلاق ملارد، از توابع كرج، رواج دارد و دست اندركاران آن را عموماً افراد غير بومي مهاجر از تبريز و ديگر نقاط كشور تشكيل مي دهند. 

جاجيم بافي 
كوهستاني بودن و داشتن مراتع سرسبز و گله داري گسترده در منطقه فيروزكوه، اين منطقه را به يكي از مراكز توليد پشم ايران تبريل كرده است. جاجيم هاي توليدي در روستاهاي فيروز كوه به دليل نزديكي منطقه با مازندران كاملاً تحت تاثير دست بافت هاي آلاشت است، با اين تفاوت كه عرض جاجيم هاي توليدي آن از 25 سانتي متر تجاوز نمي كند. گروهي از عشاير ساكن در روستاي «قجر تخت رستم » از توابع شهريار ، نيز در گذشته به توليد جاجيم هاي بسيار نفيس اشتغال داشتند كه امروزه به دليل جاذبه هاي اقتصادي قالي بافي جذب اين حرفه شده اند. در روستاهاي كوهان از توابع دماوند، كارگاه هاي توليد جاجيم، به توليد بافته هايي به عرض 52 سانتي متر اشتغال دارند. عشاير اسكان يافته در روستاهاي قشلاق فرون آباد، قشلاق حاجي آباد، قلعه نو و لپه زنگ (از توابع شهر ري) نيز با بافت جاجيم آشنايي دارند. 

چادر شب بافي 
ديرينه ترين صنعت دستي رايج در مناطق روستايي استان تهران بافت چادر شب در اندازه هاي متفاوت، براي مصارف مختلف است. 

حوله بافي 
در گيلان و كوهان به وسيله دستگاه هاي دو وردي ساده به توليد نوعي حوله ابريشمي در اندازه هاي مختلف مي پردازند. در روستاي آبسرد از توابع دماوند نيز حوله بافي رايج است. 

زيلوبافي 
در منطقه ورامين بافت زيلوهاي نامرغوب و ارزان قيمت رواج تقريباً گسترده اي دارد و در قشلاق داود آباد ورامين، باقرآباد، گرگ تپه، قرچك و خيرآباد كارگاه زيلوبافي داير است و گروهي توليد كننده غير بومي با بهره گيري از دستگاه هاي بافندگي دستي سرگرم به كار هستند. 

شيشه گري 
در روستاهاي خيرآباد (از توابع ورامين) و قشلاق ملارد (از توابع كرج) كارگاه هاي شيشه گري داير است. توليد عمده اين كارگاه ها پارچ و ليوان ها و گاهي گلاب پاش است. 


قالي بافي 

بافت قالي و قاليچه در استان تهران گستردگي چشمگيري دارد. اين هنر به صورت حرفه اي خانگي در تمام نقاط روستايي رايج است.

گليم بافي 
گليم بافي در استان داراي سابقه طولاني است و بافت انواع گليم نقش دار و مخطط در نقاط مختلف رواج دارد. گليم بافان روستايي براي تار و پود بافته هاي خود از پشم استفاده مي كنند ، ولي در پاره اي موارد نيز براي توليد محصول مرغوب تر از نخ پنبه اي براي تار بهره مي گيرند. گليم بافي در اغلب نقاط استان رواج دارد، روستاي اميريه (از توابع فيروزكوه)، قشلاق فرون آباد، حاجي آباد و قلعه نو (از توابع شهرري)، روستاهاي كرج از اين جمله اند.

نمدمالي 
از جمله صنايع پرپيشينه مناطق روستايي استان تهران نمدمالي بودكه در حال حاضر تقريباً منسوخ شده است. در سال هاي اخير كليه دست اندركاران از اين صنعت دست كشيده و فقط تعداد معدودي از عشاير هنگامي كه به مراتع حومه منطقه شميران كوچ مي كنند تعداد محدودي نمد براي مصرف شخصي توليد مي نمايند. تعدادي نمدمال در روستاي «كش» از توابع طالقان نيز هنوز حضور دارند.


Weblog Themes By iranghasht

........ مطالب قدیمی‌تر >>

موضوعات

معرفی وبلاگ


این وبلاگ به معرفی جاذبه های گردشگری.سوغات و صنایع دستی استان ها.آداب و رسوم .اعتقادات. آیین ها.گویش ها . بازی ها و غذاهای محلی میپردازد و همچنین انواع راهنمایی های سفر مثل{نقشه . وضعیت آب و هوا و فرکانس رادیو و تلویزیون} را با سرعت بالا در اختیارتان می گذارد. ایران گشت گشتی به تمام ایران

آمار وبلاگ
تعداد بازدید : 1248791
تعداد نوشته ها : 3561
تعداد نظرات : 58
X