ايران گشت

به فاصله تقريبي 35 ‏كيلومتري جنوب شرقي كهگيلويه، در ميان دو رشته كوه موازي كوه سياه (جهت غر بي) وكوه سفيد (جهت شرقي) يك گورستان تاريخي وجود دارد كه به دلي مهربان يا مهر گان معروف است. كنارگورستان جديد و قديم آن تعدادي سكه مربوط به شاهان ايلامي خوزستان به دست آمده است. ‏آرامگاهي نيز در آنجا وجود دارد كه به نام قبر امير لالپا معروف است و به خاندان جماالدين عمر لالپا ‏عمو زاده اتابك از اتابكان بزرگ تعلق دارد. بناي اين آرامگاه چهارگوش ‏چهار متر طول. سه متر عرض و چهار متر ارتفاع دارد و با سنگ هاي منظم تراشيده و ساخته شده است. بر بدنه آن با خطي نامنظم عبارت قبر امير عليا سراج الدين لالپا ديده مي شود.

در بخش غربي شهر دهدشت بقعه اي معروف به خضر وجود دارد اين زيارتگاه جايگاه حاجت خواهان و معتقدان محلي است. ‏ساختمان آن چهارگوش وكوچك است كه چندين بار باز سازي شده است .

اين تل در مسير باشت به چرام در شمال شهرستان كهگيلويه واقع شده است . اين محل به فاصله 37 كيلومتري باشت از درختان بلوط پوشيده است آن گونه كه چشم انداز جنگل هاي انبوه آن جنگلهاي مناطق شمالي كشور را يادآوري مي كند . اين محل به دليل بي توجهي با خطر انهدام گونه هاي جنگلي و جانوري روبه روست. در صورتي كه حفاظت و مديريت مناصب، اين ناحيه را به يكي از تفرجگاههاي منطقه تبديل خواهدكردكه از نظر تاريخي واجد ارزش است.

اين تل كه پيشينه آن به دوره پيش از تاريخ مربوط است در مركز شهر چرام واقع شده و با ديگر آثار تاريخي منطقه چرام و دهدشت قابل مقايسه است. حفاري وكاوش باستان شناسي در اين منطقه مي تواند حقايق تاريخي زيادي را ازگذشته منطقه چرام مشخص سا زد.

تل گرد تپه اي باستاني است كه امروزه در مركز شهر چرام قرار دار دكه از آن در اسناد دوران قاجار با عنوان تل گرد چرام و ´´قلعه تل گرد نام برده شده است. بر سر اين تل قلعه اي بنا شده كه سبك معماري آن به دوره قاجاريه مربوط است و دار اي ديوار هاي بلند، برج هاي ديده با ني. انوع گچ كاري و ... مي باشد .