ايران گشت

اين روستا در 34 كيلومتري شمال غربي ار دكان و كنار جاده اردكان – نائين قرار دارد . در اين روستا دروازه اي آجري و قديمي ‏وجود دارد كه بخشي از آن به جا مانده است . اين بنا در شرق آبادي واقع شده و در بين اهالي به دروازه ( بزگله كن ) معروف ‏است . بناي دروازه به قرن نهم ه. ق مربوط است . آثار مذهبي روستا نيز در خور توجه ويژه است . امامزاده سيد محمد كه ‏ساختمان با شكوهي دارد و از دوران صفوي است مسجد جامع كه از گل و خشت بنا شده و داراي گرمخانه و ايوان تابستاني است ‏و بر سنگ گورهاي آن تاريخ قرن دهم هجري خوانده مي شود . روستاي هفتادر در يك منطقه كويري واقع شده و داراي آب و ‏هواي معتدل خشك مي باشد . ‏

مجموعه بناهاي ويران شهداي فهرج در 2 كيلومتري فهرج يزد و تقريباً متصل بدان قرار دارد و بنا به روايات تاريخي مدفن « ابي عبدالله بن احمد بن ابواليسر بن عبدالله بن تميمي » و حويطب بن هاني» و«عمربه عاص» از سرداران سپاه اسلام است كه در زمان يزگرد، آخرين پادشاه ساساني به قتل رسيده اند. در خصوص تاريخ ساخت بناها در كتب تاريخي آمده است كه بناي مقبره و مدرسه كنار آن را «امير مبارزالدين محمد مظفر» ساخته و مولانا شمس الدين محمد بافقي آن را تجديد عمارت كرده و خانقاهي بر آن اضافه كرده است. تاريخ ساخت مقبره سال 747 ه.ق ذكر شده است. اين مجموعه در اصل شامل مقبره ، مدرسه و خانقاه بود كه امروزه تنها ويرانه هاي آنها بر جاي مانده است و فقط از كاوش هاي باستانشناسي مي توان اطلاعاتي درباره آنها به دست آورد .

.اين كاروان سرا در آبادي علي آباد بر سر راه يزد كرمان واقع شده است. اين كاروان سراي وسيع و محكم از آجر ساخته شده و باني آن محمد ولي ميرزا پسر فتحعلي شاه است. بناي آن از سمت جاده داراي 14 صفه است و بلندي ديوارهاي آن به پنج متر مي رسد. چهار باغ در چهار گوشه آن قرار دارد. مساحت كاروان سرا در حدود چهار هزار متر مربع است

اين روستا در 8كيلومتري تفت و كنار راه تفت- دهشير قرار دارد . از آثار تاريخي اين آبادي غاري در دامنه كوه و يك چنار كهنسال است كه حكايت از قدمت منطقه دارد مهمترين مراكز مذهبي روستا نيز شامل 4 مسجد و دو حسينيه است كه در اين بين زيارتگاه قدمگاه از اهميت ويژه اي وبرخوردار است. سنگ خوش نقشي در محراب زيارتگاه وجود دارد كه كه تاريخ 512 ه.ق را نشان مي دهد. اين بنا به امر «گرشاسب بن علي » از امراي ديلمي در همين تاريخ ساخته شده و در آن تاريخ به نام مسجد مشهد علي اين موسي الرضا شهرت داشته است. افزون بر اين كتيبه ، يادگارهايي با مركب سياه بر ديوارهاي اين بنا نوشته شده كه تاريخ آنها مربوط به سده هاي 6و7 هجري قمري است. روستاي فراشاه در يك ناحيه دره اي قرار گرفته است. كوه انجيرايي در شمال و شيركوه در جنوب آن قرار دارد و آب و هواي معتدل خشك دارد.

اين‌ مسجد در 30 كيلومتري‌ شرق‌ يزد واقع‌ شده‌ است‌.مصالح عمده بناي مسجداز خشت و گل است و تاريخ‌ بناي‌ آن‌ به‌ صدر اسلام‌ بازمي‌گردد. ستون‌هاي‌ قطور و پوشش‌ تاق‌ آن‌ از نوع‌ بيزگهواره‌اي‌ است‌. فقط‌ مناره‌ گلي‌ آن‌ به‌ دوره‌هاي‌ بعدي‌ مربوط‌است‌. اين مسجد در تاريخ معماري اسلامي ايران از اهميت بالايي برخوردار است و با مسجد تارخانه دامغان قابل مقايسه است . با توجه به حفظ هويت و اصالت آن طي چهارده قرن بدون شك از مواريث كم نظير فرهنگ و تمدن اسلامي است.