ايران گشت

اين مسجد در سال 847 هجري به امر ملك شمس الدين علي ساخته شده است . از آنچه به رضا و رغبت به زيارتگاه اهداء شده ‏دو لوح حكاكي شده است كه به اواسط قرن نهم هجري تعلق دارند و حكاكي جالبي بر روي آنها صورت گرفته است . طبق ترجمه ‏‏( ا . ج . ايلس) از كارشناسان معروف موزه بريتانيا يكي از اين دو لوحي است كه نشان مي دهد بنا توسط فردي از خاندان ملوك ‏سيستان به نام شاه علي احداث شده است و لوح ديگر يادبود وفات امير غياث الدين محمد كياني سركرده شاخه كوچكي از ‏خاندان ملوك سيستان بود . ‏

اين كوهها با جهت شمالي و جنوبي ، چين خوردگي هاي فشرده اي هستند كه از غرب به بيابان لوت و از شرق به دشت سيستان ‏منتهي مي شوند . پلنگ كوه مشرف به دشت سيستان ، يكي از مهم ترين برجستگي هاي اين ناحيه است . توده بازالتي كوه خواجه ‏در حاشيه درياچه هامون و در غرب زابل تنها عارضه مهم دشت سيستان است و به طور متوسط حدود 900 متر از سطح درياي ‏آزاد ارتفاع دارد . ‏

قلعه تيمور در جنوب غربي زاهدان كهنه و در بخش پشت آب زابل واقع شده و به دوره هاي مغول و صفويه مربوط است ‏

اين منطقه به وسعت 324688 هكتار منطقه كوهستاني بزمان ،تپه ماهورها و دشتهاي اطراف اين كوه را دربر مي گيرد. اين ‏منطقه داراي كوهي نسبتا مرتفع (3497 متر) با دره هاي آب شيرين و پوشش گياهي نسبتا مناسب است . جوامع گياهي مشرف ‏بر دامنه ها خرزهره ، داز ، قيچ ، درمنه و انواع گون است . حيوانات وحشي كه در اين منطقه زندگي مي كنند عبارتند از : كبك ، ‏كبك چيل ، تيهو ، دراج ، خرگوش ، كل ، بز ، قوچ ، ميش . علاوه بر گونه هاي مختلف وحوش فوق الذكر نوعي خرس سياه آسيايي ‏كه كوچكتر از خرس قهوه اي است در سيستان و بلوچستان زندگي مي كند . دهانه غارهايي كه به احتمال زياد مي توان وجود ‏خرس را در آنها حدس زد اكثرا حدود 70 سانتي متر است كه خود خرس سياه نيز به زحمت مي تواند داخل آن شود ، به همين ‏دليل دسترسي انسان به حيوان و عبور آن از اين گونه غارها كار ساده اي نيست . كوههاي سياه بزمان ، بيرك ، تفتان ، سراوان ، ‏اطراف خاش ، كارواندر ، اسفندك و تپه ماهورهاي اطراف رود ماشكل از جمله زيستگاههاي اصلي اين گونه خرس به شمار مي ‏آيد . پوشش گياهي اين مناطق زيستگاه مناسبي براي گونه در معرض انقراض و با ارزش خرس سياه در اين ارتفاعات فراهم ‏آورده است . پوشش گياهي غالب زيستگاههاي خرس در اين منطقه شامل : ارجن ، كهور ، كنار ، داز ، خرما ، زارچ ، زالزالك ، گز ، ‏توسكا ، زيتون وحشي ، انواع گون و درمنه ، اورس ، بيد ، تنگس ، نسترن وحشي مي باشد كه ميوه بيشتر اين درختان غذاي عمده ‏خرس هاي سياه را تشكيل مي دهد . خرس ها به خرما و داز علاقه اي وافر دارند . پرنده زيبايي به نام مينا با رنگ هاي سبز ، آبي ‏و سبزقبا نيز در بلوچستان به وفور يافت مي شود . اين پرنده به اندازه سار معمولي است و به سهولت اهلي مي شود و بعضي از ‏كلمات را مانند طوطي ادا مي كند . ‏

در اصطلاح محلي پوشش گياهي را جاز مي نامند و انبوهي و كثرت آن را موريان مي گويند . به همين سبب اين ناحيه به ‏جازموريان معروف شده است . اين درياچه فصلي در غرب بلوچستان قرار دارد و نيمي از ان در استان كرمان واقع شده است . ‏مساحت حوضه آبريز آن 69000 كيلومتر مربع و ارتفاع ان از سطح دريا 300 متر است . محدوده آبگير كامل درياچه در مواقع ‏پرآبي 3300 كيلومترمربع و در مواقع كم آبي بطور متوسط 2500 كيلومتر مربع است . هامون جازموريان بين كوههاي مكران و ‏شاهسواران قرار دارد كه از شرق به غرب تقريبا به طول 300 كيلومتر و از شمال به جنوب به عرض 100 كيلومتر گسترده شده ‏است . رودهاي هليل رود و بمپور به اين هامون مي ريزند . برخلاف تمام هامون هاي بسته درون ايران خاك هاي هامون ‏جازموريان چندان شور نيست و زمين آن از قلوه سنگها و لايه هاي شني و آهكي تشكيل شده است . هامون جازموريان در دوره ‏هاي اخير زمين شناسي مسدود شده است و سابقا رودهاي هليل رود و بمپور در جنوب غربي آن به درياي عمان مي ريختند . ‏چين خوردگي زمين دره را مسدود ساخته و آن را به صورت هامون كنوني دراورده است . هامون جازموريان برخلاف هامون ‏هاي ديگر آب شيرين دارد و شوري آن بسيار كم است . علت شيريني اين است كه آب در آن ساكن نيست و زهكش طبيعي ‏دارد . در فصول باراني در قسمتهاي عميق اين درياچه آب مشاهده مي شود ولي در ساير مواقع به شكل مرداب و باتلاق در مي ‏آيد . ‏