ايران گشت

اين خانه قديمي در محله طوي اردبيل ساخته شده است. بنا شامل حياط هاي متعدد، ساختمان مركزي و واحدهاي اندروني است كه در طراحي آن ، تالار مركزي به واحدهاي جنبي آن اشراف دارد. سر در اصلي ساختمان كه داراي تاقنما با آجر و بندكشي منتظم بود، هنگام تعريض كوچه «طوي» به خواست شهرداري تخريب شد. در سمت غربي حياط بيروني نيز، ايوان و يك تالار زيبا قرار گرفته است. اين تالار روي زيرزميني با سقف آجر ضربي بسيار زيبا و پركار به ابعاد50*10/4 ‏متر استوار شده است. ضلع شرقي تالار مشرف به حياط است. روبروي ايوان، ستون هاي چوبي با اندودي از گچ، روي پايه هاي سنگي قرارگرفته است. ‏داخل تالار، داراي تاق نما با مقرنس هاي گچي است كه نوعي آيينه بندي ظريف آن را پوشانده است. در مجموع، عمارت وكيل الرعايا داراي ارزش تاريخي و هنري است كه متأسفانه پس از فوت هاشم خان وكيلي كه آخرين فرد مقتدر خاندان وكيل الرعايا بود، چندان توجهي به حفظ اين بناي قديمي نشد و ساختمان، با خطر تخريب و انهدام روبرو شده است. ‏ارزش اين خانه، علاوه. بر سبك معماري جالب آن، با نقش صاحبان خانه در رخدادهاي تاريخي سده. بيستم ايران و اردبيل نيز ارتباط دارد. اين خانه محل تجمع سران مستبد در جر يان انقلاب مشروطيت بوده است.

اين خانه مجلل و باشكوه دركوچه راسته امام اردبيل به سال 1340 ه‏. ق توسط مرحوم حاج ميرزا ابراهيم صادقي ساخته شده فرزند وي حاج يوسف صادقي نيز در تهيه نقشه و نحوه ساخت بنا نظارت هاي دقيق داشت. ‏اين عمارت در زميني به مساحت 1450 متر مربع و با زير بنايي در حدود1750 متر مربع ساخته شده است. ‏پس ازگذشتن از در ورو‏ي، وارد دالاني مستطيل شكل با نماي آجري و چوبي مي شوپم كه گويا در زمان هاي قپل اين ورودي نيز آجري ضربي بوده است. نماي عمارت، آجري با پنجره هاي ساده چوبي است كه منتهي اليه ارتفاع آن در طبقه د‏وم به صورت كنگره درآمده است. نماي ديوارهاي ضلع جنوبي وغربي حياط داراي تاقنماهاي آجري است و قسمت اصلي ساختمان در سه طبقه ساخته شده كه مشتمل بر زيرزمين، همكف و طبقه بالا است. ‏ساختمان داراي دو در ورودي است با دو راهروي مجزا و اتاقهاي قرينه، كه به يكديگر راه دارند. در اين بنا، از اسلوب معماري بسيار متين استفاده شده و مصالح به كار رفته در آن، با سليقه و التزامي ويژه انتخاب شده اند. ‏پله هاي ورودي به طبقه بالاي خانه از چوب گردو است، درها، كمدها، اشكاف ها وگنجه ها نيز با مهارت خاصي ساخته شده اند. ‏از اين عمارت، در حال حاضر استفاده مسكوني نمي شود‏، ولي بنا از استحكام و سلامت كامل برخوردار است. در ساختمان اين عمارت بزرگ، از هنر حاج محمد معمار اردبيلي استفاده شده و ساخت آن چهار سال به درازا انجاميده است

اين برج در روستاي صومعه 5/8 كيلومتري اردبيل در يك فضاي وسيع و گسترده ‏بنا شده ‏است. در حوالي برج به فواصل گوناگون، تپه هاي باستاني قرار دارد. بيشتر آن ها مربوط به دوره هاي پيش از اسلام به ويژه دوره اشكاني است. ‏برج از داخل استوانه و از خارج ده ضلعي با طول اضلاع 63/2متر است و ازاره اي سنگي به ارتفاع 5/1 متر و مركب از چهار برج سنگ تراش دارد. بر روي پايه سنگي، جرزهاي دو وجهي آجري و در فاصله آن ها قاب سازي هاي آجري با طرح هاي مختلف انجام شده است. ورودي برج در ضلع شرقي و در بالاي پايه سنگي واقع شده كه پنج يا شش پله در برابر آن قرار داشته است. از كتيبه و پوشش بنا چيزي بر جا نمانده ‏است، ولي از شيوه ‏معماري برج و شباهت آن با مقبره چلبي اوغلو در سلطانيه چنين بر مي آيد كه احتمالأ از بناهاي قرن هشتم هجري باشد.

اين خانه در كوچه شهيدگاه اردبيل قرار گرفته و متعلق به مرحوم سيد هاشم ابراهيمي است كه پس از وفات ايشان وارثان قانوني از آن استفاده مي كنند. اين بنا در حال حاضر مسكوني است. براي ورود به اين خانه، از يك هشتي كوچك در معبر كوچه وارد حياط مستطيل شكل مي شويم . ساختمان در دو طبقه زيرزمين و همكف ساخته شده است و تالاري بزرگ و زيبا دارد. نماي عمارت آجري است و روي ديوارهايي با ازاره سنگي به ارتفاع يك متر استوار شده است. اين تالار با دو راهرو از سمت شرق و غرب به حياط مي پيوندد. تالا ر عمارت كه بخش مهم خانه راتشكيل ميدهد. بخش مهم خانه را تشكيل مي دهد داراي دو رواق و يك شاه نشين است كه با پنجره هاي مشبك ريز و شيشه هاي الوان به صورت ارسي تزين يافته است. پنجره ها از مشبك كاري بسيار نفيس و زيبايي برخوردار است كه در برخي موارد به تعميرات ضروري نياز دارد. سر درهاي ورودي و خروجي تالار داراي مقرنسهاي كچي زيبا است و در متن ديوارهاي جانبي آن بر كتييه هايي، اشعار متعددي و آپه قران به تاريخ " ‏محرم الحرام سنه 1295" نوشته شده است. ‏زيباترين بخش تالار، كچبري هاي آن است. تاقناهاي رواق ها به شكل شش پر و شاه نشين آن ده پر است كه مقرنس هاي زيبا ولچك تاقناها و سقف، كاري هنري و با ارزش را نشان مي دهد. ‏در ميان سقف اتاق، يك ترنج گچبري شده (كه درمركز آن يك گل گرد و مدور قرار دارد و برگ هاي آن به صورت بلوط پهن شده است) قرار دارد. در چهارگوشه سقف، لچك نقش اسليمي توريقي كه با سه رديف حاشيه قاب گرفته شده است، به چشم مي خورد

در قسمت غربي دهكده كرجان كلخوران از توابع اردبيل، گورستاني تاريخي قرار دارد كه در آن، انواع سنگ ها روي گورها نهاده شده است. به مرور زمان با زيركشت رفتن تدريجي منطقه، قبرستان در زيرخاك مدفون شده است. ‏در اين گورستان چندين سنگ گور اسلامي به شكل صندوقي از سنگ ‏خارا ديده مي شود كه داراي خطوط برجسته كوفي است و به مقدار محدود داراي جدولبندي و خط كشي و نقوش ساده اسليمي توريقي است. خطوط به نسبت خوش كوفي ثلث نشان از رسم الخط زمان گوركانيان دارد و به سده ششم تا هشتم هجري قمري مربوط مي شود.