ايران گشت

محوطه تاريخي طاق بستان در دامنه كوهي به همين نام و در كنار چشمه اي در شمال شرقي حاشيه كنوني شهر كرمانشاه واقع شده است. در اين محوطه آثاري از دوره ساساني وجود دارد كه شامل سنگ نگاره اردشير دوم و دو ايوان كوچك و بزرگ است . ايوان كوچك در سمت چپ سنگ نگاره اردشير دوم و ايوان بزرگ در سمت راست ايوان كوچك قرار دارد. سياحان، مورخين و جغرافي نويسان دوره اسلامي ضمن توصيف سنگ نگاره هاي طاق بستان، از اين محوطه با نام هاي متفاوتي ياد كرده اند. بطوريكه ابن فقيه و ابن رسته اين مكان را شبديز و ياقوت آن را قصر شيرين ناميده است. همچنين حمدالله مستوفي آنجا را طاق وسطام عده اي ديگر آن را «طاق بهستون »، « طاق بيستون» و « تخت بستان » ناميده اند. اهالي محل نيز محوطه را با نام « طاق وسان» و «طاق بسان»مي شناسند زيرا سان در لفظ محلي به معني سنگ است و به اين ترتيب طاق وسان يعني طاقي كه در سنگ كنده شده است. امروزه نيز در اكثر محافل ايران شناسي از اين مكان با نام طاق بستان ياد مي شود. سنگ نگاره اردشير دوم: در سمت راست ايوان كوچك سنگ نگاره اي وجود دارد كه صحنه تاج ستاني اردشير دوم نهمين شاه ساساني را نشان مي دهد. در اين صحنه شاه ساساني به حالت ايستاده با صورتي سه ربعي و بدني تمام رخ در مركز صحنه نقش شده كه دست چپ را بر روي قبضه شمشير گذاشته و با دست راست حلقه روبان داري را از اهورا مي گيرد. ايوان كوچك: اين ايوان به صورت فضاي مستطيل شكلي به عرض 96/5 متر عمق 80/3 متر و ارتفاع 30/5 متر است. در دو طرف ورودي اين ايوان دو جرز چهار گوش و بر بالاي اين جرزها اتاقي با قرص نيم دايره اي قرار گرفته كه 10 سانتي متر از سطح داخلي جرزها عقبتر رفته است. ديوار انتهاي اين ايوان به دو بخش تقسيم شده است. در داخل اين طاقچه پيكره هاي شاپور سوم و همراه با كتيبه هايي به خط پهلوي و به زبان ميانه حجاري كرده اند. ايوان كوچك: مهمترين اثر در طاق بستان ايوان بزرگ است كه از نظر معماري اطلاعات بيشتري را در اختيار ما قرار مي دهد. اين ايوان به شكل فضاي مستطيلي به عرض 85/7 متر و عمق 65/7 متر است كه ارتفاع آن 90/11 متر مي باشد. در دو طرف ورودي اين ايوان دو جرز سمت راست 41/1 متر و جرز سمت چپ 46/1 متر است. بر روي اين جرز ها طاقي با قوس نعل اسبي كه 24 سانتي متر از سطح داخلي جرزها عقب تر رفته رفي را ايجاد كرده است. ارتفاع اين طاق از كف ايوان تا لبه قوس در قسمت جلو 80/8 متر و در قسمت عقب ايوان 25/9 متر است. قوس طاق در قسمت جلو ايوان بازتر از قوس انتهاي ايوان است. به طوريكه در قسمت جلو به شكل نيم دايره اي بوده ولي در قسمت عقب به شكل نيم بيضي است. بر روي لبه بام ايوان هفت جان پناه چهار پله اي با زاويه قائم وجود دارد كه ارتفاع هر كدام از آنها 129 سانتي متر است. در انتهاي ايوان سكويي به طول 40/7 متر و عرض 80 تا 90 سانتي متر و بلندي 17 سانتي متر وجود دارد. بر روي اين سكو و در دو طرف انتهايي اين ايوان، دو نيم ستون حجاري شده است. اين نيم ستون ها فاقد پايه ستون بوده و مركب از ساقه ستون و سر ستون مي باشند. كه در مجموع ارتفاع هر كدام از آنها 4 متر و قطر آنها 22 سانتي متر است. ساقه هر كدام از اين نيم ستون ها به شكل استوانه اي بوده و به وسيله شيارهاي قاشقي تزئين شده است. سر ستون اين نيم ستون ها به شكل هرم مربع القائده معكوسي است كه تقليدي از سر ستون هاي بيزانسي است.

اين مسجد يكي از مساجد صدر اسلام است. و در روستاي شالان از توابع ريجاب اسلام آباد قرار دارد. شالوده اين بنا بر روي بنايي كه به قبل از اسلام تعلق داشت، ساخته شده است. مسجد به شكل مستطيل و به ابعاد 7/10 در 18 متر است. شبستان مسجد داراي هشت ستون در دو رديف موازي است. چهار ستون آن به شكل چهار ضلعي و به ابعاد 75 در 75 سانتي متر است و چهار ستون ديگر كه در يك امتداد قرار دارند، هر يك از سه بخش تشكيل شده است: بخش اول به شكل چهار ضلعي است و از كف مسجد تا ارتفاع سي سانتي متري را در بر مي گيرد. سپس بخش دوم تا ارتافع 20/2 متري به صورت استوانه است. در قسمت آخر نيز دوباره به شكل چهار ضلعي ديده مي شود. در بالاي اين دو رديف ستون، دو الوار تراشيده شه ضخيم انداخته اند و سپس تيرهاي افقي را روي آن ها قرار داده اند. محراب مسجد بر خلاف ساير مساجد اسلامي از ديوار جنوبي بيرون نيامده ، بلكه به وسيله گچ بري به ديوار مسجد اضافه شده است. منبر پنج پله اي مسجد پشت به محراب ساخته شده و مصالح آن سنگ و گچ است. مناره مسجد بعد ها در قسمت جنوب غربي پشت بام ساخته شده است. راه ورودي به مناره هم از پشت بام مسجد است. اين مناره داراي بيست و يك پله مثلثي شكل است. در بالاي آن نيز گنبدي مخروطي قرار دارد. مدخل مناره طاق گهواره اي شكل دارد و قسمت بالاي نماي خارجي آن با چوب و گچ تزئين شده است.

مسجد شاهزاده در اراضي معروف به چهار باغ شهر كرمانشاه قرار دارد و داراي شبستاني است كه در داخل آن پانزده طاق چشمه ديده مي شود. اين طاق ها بر روي ستون هاي قطور آجري قرار دارند. اين مسجد به دستور محمد علي ميرزا دولتشاه ساخته شد.

اين مقبره در ميدان آزادي شهر كرمانشاه قرار دارد. در گذشته اين بقعه به صورت چهار طاقي سرپوشيده بود. بر اساس كتيبه موجود در بنا اين مقبره در سال1278 ه ق توسط مصطفي قلي ميرزا فرزند امام قلي ميرزا عمادالدوله والي معروف غرب احداث شد. در سال هاي اخير اين بنا توسط اداره اوقاف تخريب و ساختمان آجري جديدي به جاي آن ساخته شده است. اين بقعه يكي از زيارتگاههاي قابل احترام مردم كرمانشاه به ويژه بانوان است. در داخل اين بقعه دو سنگ قبر وجود دارد. نوشته هاي هر دو قبر به خط كوفي و مربوط به قرون اوليه اسلامي است. يكي از قبر ها مربوط به شيخ علي نامي و ديگري به تاريخ سال 165 ه ق به سيده فاطمه تعلق دارد.

اين بنا در جنوب روستاي دده بكتر بانين در بخش دينور قرار دارد. بناي امامزاده از دو قسمت تشكيل شده است. در قسمت اول به جمع خانه معروف است. جمع خانه فضايي مستطيل شكل با درگاهي كوتاه در جبهه شمالي است. پس از ورود به جمع خانه در سمت راست در اصلي ورود به بقعه قرار دارد. بقعه اصلي شامل اتاقي چهار گوش است كه در وسط آن سنگ قبري به خط كوفي وجود دارد . متاسفانه به دليل ساييدگي بيش از حد، خواندن آن ميسر نيست.