ايران گشت

اين ايل راه يكي از اصلي ترين ايل راه هاي عشايري منطقه است و گردنه معروف «منار» كه درگذشته در جريان كوچ عشاير از حادثه سازترين معابر كوچ ايلات بختياري بوده است ، در اين مسير قرار دارد. در سال هاي گذشته به منظور تسهيل در احداث خط انتقال برق سد شهيد عبا سپور قسمت هايي از اين راه توسط شركت پيمانكار مربوطه احداث و سپس در سال هاي اخير از محل اعتبارات عشايري اين راه براي عبور خودروهاي كمك دار بهسازي شده است. در حال حاضر گروهي از عشاير بختياري با استفاده از خودرو هاي كمك دار و كمپرسي از اين مسير سليمان در استان خوزستان را با دهستان هاي عشايري بازفت، دوآب ، بيرگان، شوراب و تنگ گزي و فارسان در استان چهارمحال و بختياري برقرار مي كند.

اين راه يكي از د‏شوارترين ايل راههاي عشايري منطقه است. ارتفاعات هزارچمه از سخت گذرترين قسمت هاي اين ايل راه است. بخشي از عشاير مستقر در دهستان هاي انديكا، لالي واطراف شوشتر براي دسترسي به قلمرو هاي ييلاتي خود د‏ر استان چهار محال و بختياري از اين مسير عبور مي كنند.

حواشي رودخانه ي لردگان كه محل مزارع و شاليزارها است چشم اندازهاي بسيار جالب توجهي دارد و از اين نقطه نظر به ويژه در فصول پاييز و زمستان بسيار زيبا و ديدني است. ‏اغلب رودخانه هاي چهار محال و بختياري داراي ماهي هاي گوناگون طبيعي است كه مهمترين انواع شناسايي شده ي آن ماهي سياه شاكولي از خانواده كپور ماهيان است. به علت وجود شرايط مناسب، پرورش ماهي قزل آلا در سر چشمه هاي كارون رواج يافته است. ‏به مجموعه ي جاذبه هاي آبي فوق درياچه هاي سد كوهرنگ و سد زاينده رود را نيز بايد اضافه كرد كه هر يك امكانات تفريحي چشم گيري ايجاد كرده اند. البته سد زاينده رود خارج از مرزهاي سياسي منطقه قرار دارد، اما مورد توجه بازديدكنندگان از چهار محال و بختياري نيز قرار مي گيرد. در اكثر اين رودخانه ها و مسيرهاي آبي امكان ماهيگيري و پرورش ماهي وجود دارد. در حال حاضر ايستگاه هاي متعدد پرورش ماهي در نقاط مختلف ايجاد شده و امكان صيد ماهي با اخذ پروانه براي دوستداران اين ورزش فواهم است.

اين راه از قديمي ترين ايل راه هاي منطقه است و قدمت آن به دوره هاي باستاني مي رسد. نام ديگر اين راه «راه اتابكان» است كه محل عبور قسمت مهمي از عشاير بختياري مي باشد. اين راه نقاط عشايري شهرستان هاي بروجن و فارسان در استان چهار محال و بختياري و شهرستان هاي ايذه ، رامهرمز و قسمتي از مسجد سليمان و حومه اهواز در خوزستان را به يكديگر مرتبط مي سازد. طول راه مزبور از چغاخور (محل ييلاقي برخي از طوايف دوركي) تا ايذه حدود200 ‏كيلومتر است. در قديم قسمت مهمي از مال التجاره از طريق خوزستان و اصفهان از اين راه حمل مي شد و كمپاني معروف « لينچ » بر روي برخي از رودخانه هاي اين مسير پل هاي مال رو فلزي احداث كرده بودكه آثار آن هنوز نيز پابرجا ست. ‏روستاهاي مهم اين مسير عبارتند از: چغاخور، گلوگرد، ناغان، دهنو، دوپلان ، سرخون ، شليل در استان چهار محال و بختياري و چات ، دهدز و شهر ايذه در استان خوزستان. در سال هاي اخير قسمت هاي زيادي از اين راه به صورت جاده شوسه بازسازي شده است و مسير اصلي در دست ساختمان جاده اصلي اصفهان _ خوزستان از اين طريق مي گذرد. امكان استفاده از ماشين در اين راه براي عشاير منطقه وجود ندارد و آنها ناگزيرند از چارپايان براي حمل خانوار و اثاثيه استفاده كنند.

در پيرامون اين قله يخچال هايي وجود دارد كه در ارتفاعات 400 ، 4100 و 4220 ‏متري قرار دارند. صعود به اين قله از طريق چلگرد و از مسير كوه شاه شهيدان شروع مي شود و به رشته كوه كاركنان اتصال مي يابد. بعد از طي اين مسير د‏ر نزد‏يكي قله پناهگاهي براي بيتوته كوهنوردان وجود دارد. وسيع ترين اين يخچالها در ارتفاعات 4220 متري واقع شده است. صعود بهاري اين قله همراه ‏با زيبايي هاي به ياد ماندني است.

تونل كوهرنگ در نزديكي چلگرد قرار دارد و به منطقه چهره اي خاص بخشيده است. اين تونل داراي سوابق تاريخي زيادي است و بسياري از زمامداران ايران در ادوار گذشته قصد ايجاد آن را داشته اند. در اين قسمت به ذكر عباراتي از سابقه احداث اين تونل ازكتاب فرهنگ جغرافيايي كشور (جلد دهم) اكتفا مي شود: ‏اقدام براي الحاق آب كوهرنگ به زاينده رود به روايتي از زمان ساسانيان و تخمينا از زمان شاه عباس شروع گرديد، ولي طرز عمل آن با امروز فرق كلي داشت. در آن زمان در نظر داشتند به خط الرأس كوه كاركان شكاف عمودي بدهد و با ساختن سد مرتفع سطح آب كارون را بالا آورده و از شكاف كوه كاركان عبور دهد. اختلاف سطح خط الراس ثا كف رودخانه 300 ‏متر است كه قرار بوده، ارتفا ع سد 50 متر و ارتفاع شكاف 250 متر ساخته شود تا آب جاري شود. براي اين كار 15 سال كار شده است كه امروزه آثار متعدد آن به يادگار مانده است كه عبارتنداز: برش شاه (ترانشه يا شكاف) و سد شاه عباس كه پايه بزرگ آن هنوز روي رودخانه كارون در محل اتصال آب هاي كوهرنگ و شيغ عليخان وجود دارند. براي اين مقدار كوه بري كه در ترانشه شاه عباس به عمل آمده (با حمل آن به دو طرف ترانشه تا فاصله 500 متر) در حدود 5 ميليون كارگر لازم بوده است و چانچه مورخين اظهار مي دارند 15 سال هزاران كارگر به رايگان مشغول حفر بوده اند و هر ساله چند ايل مجبور بوده اند كه از جنوب ايران به محل آمده و عمليات احداث سد را به رايگان انجام دهد. حمله عثماني ها به ايران و مشغول ساختن افكار عمومي و زمامداران وقت به آن، باعث توقف كار گرد يد و بالاخره با مرگ شاه عباس اين اقدام عمراني نيز دستخوش فراموشي شد. ‏اگرچه از لحاظ فني انجام عمل در آن دوره غيرعملي به نظر مي رسيد زيرا پس از 15 سال كار50 متر از خط الراس كاركنان به عرض 60 متر و به طول 300‏ متر فرو رفته است و براي بقيه كه مشكل تر هم بوده يقيناً بًيش از يك قرن وقت لازم بوده است، معهذا اين ترانشه قدرت عمل و تمركز قواي زمامداران و مردمان آن روز را نشان مي دهد كه با نبود وسايل كافي كوه بري مثل امروز و فقدان جاده و وسايل حمل و نقل چنين شهامتي داشته و تا اين اندازه يشروي نموده اند.