ايران گشت

بيشتر صنايع دستي استان عبارتند از: قلم زني روي مس و برنج، خراطي و سبد بافي، خاتم كاري، شيشه گري، تراش و نقاشي روي شيشه، زيلوبافي، نقاشي روي چرم، قالي بافي و چاپ باتيك، سفال گري، حصير بافي، ورني بافي و دست بافي، جاجيم و گليم، چنته، روبه پشتي، جوال، خورجين.

پتو بافي 
اين صنعت فقط در روستاي قشلاق ملارد، از توابع كرج، رواج دارد و دست اندركاران آن را عموماً افراد غير بومي مهاجر از تبريز و ديگر نقاط كشور تشكيل مي دهند. 

جاجيم بافي 
كوهستاني بودن و داشتن مراتع سرسبز و گله داري گسترده در منطقه فيروزكوه، اين منطقه را به يكي از مراكز توليد پشم ايران تبريل كرده است. جاجيم هاي توليدي در روستاهاي فيروز كوه به دليل نزديكي منطقه با مازندران كاملاً تحت تاثير دست بافت هاي آلاشت است، با اين تفاوت كه عرض جاجيم هاي توليدي آن از 25 سانتي متر تجاوز نمي كند. گروهي از عشاير ساكن در روستاي «قجر تخت رستم » از توابع شهريار ، نيز در گذشته به توليد جاجيم هاي بسيار نفيس اشتغال داشتند كه امروزه به دليل جاذبه هاي اقتصادي قالي بافي جذب اين حرفه شده اند. در روستاهاي كوهان از توابع دماوند، كارگاه هاي توليد جاجيم، به توليد بافته هايي به عرض 52 سانتي متر اشتغال دارند. عشاير اسكان يافته در روستاهاي قشلاق فرون آباد، قشلاق حاجي آباد، قلعه نو و لپه زنگ (از توابع شهر ري) نيز با بافت جاجيم آشنايي دارند. 

چادر شب بافي 
ديرينه ترين صنعت دستي رايج در مناطق روستايي استان تهران بافت چادر شب در اندازه هاي متفاوت، براي مصارف مختلف است. 

حوله بافي 
در گيلان و كوهان به وسيله دستگاه هاي دو وردي ساده به توليد نوعي حوله ابريشمي در اندازه هاي مختلف مي پردازند. در روستاي آبسرد از توابع دماوند نيز حوله بافي رايج است. 

زيلوبافي 
در منطقه ورامين بافت زيلوهاي نامرغوب و ارزان قيمت رواج تقريباً گسترده اي دارد و در قشلاق داود آباد ورامين، باقرآباد، گرگ تپه، قرچك و خيرآباد كارگاه زيلوبافي داير است و گروهي توليد كننده غير بومي با بهره گيري از دستگاه هاي بافندگي دستي سرگرم به كار هستند. 

شيشه گري 
در روستاهاي خيرآباد (از توابع ورامين) و قشلاق ملارد (از توابع كرج) كارگاه هاي شيشه گري داير است. توليد عمده اين كارگاه ها پارچ و ليوان ها و گاهي گلاب پاش است. 


قالي بافي 
بافت قالي و قاليچه در استان تهران گستردگي چشمگيري دارد. اين هنر به صورت حرفه اي خانگي در تمام نقاط روستايي رايج است.

گليم بافي 
گليم بافي در استان داراي سابقه طولاني است و بافت انواع گليم نقش دار و مخطط در نقاط مختلف رواج دارد. گليم بافان روستايي براي تار و پود بافته هاي خود از پشم استفاده مي كنند ، ولي در پاره اي موارد نيز براي توليد محصول مرغوب تر از نخ پنبه اي براي تار بهره مي گيرند. گليم بافي در اغلب نقاط استان رواج دارد، روستاي اميريه (از توابع فيروزكوه)، قشلاق فرون آباد، حاجي آباد و قلعه نو (از توابع شهرري)، روستاهاي كرج از اين جمله اند.

نمدمالي 
از جمله صنايع پرپيشينه مناطق روستايي استان تهران نمدمالي بودكه در حال حاضر تقريباً منسوخ شده است. در سال هاي اخير كليه دست اندركاران از اين صنعت دست كشيده و فقط تعداد معدودي از عشاير هنگامي كه به مراتع حومه منطقه شميران كوچ مي كنند تعداد محدودي نمد براي مصرف شخصي توليد مي نمايند. تعدادي نمدمال در روستاي «كش» از توابع طالقان نيز هنوز حضور دارند.

سفالگري از اواخر هزاره هفتم ق.م در استان زنجان رواج داشت. گواه اين مطلب كشف سفال‌هاي كم دوام و كدر است كه به آن دوره تعلق دارد. پس از اسلام بهترين نمونه سفال‌هاي دوره سلجوقي در اين استان ساخته شده است. اين ظروف به صورت كاسه و بشقاب، در اندازه‌هاي مختلف و به اشكال انساني و حيواني، با كتيبه‌هايي به خط كوفي و طرح‌هاي اسليمي تزيين شده‌اند. نقوش اين ظروف به صورت برجسته و لعاب آن زرد و سبز كم‌رنگ است. در اوايل قرن هشتم هـ .ق، سلطانيه يكي از مهم‌ترين مراكز سفالگري ايران بود. بارزترين مشخصات سفال‌هاي اين دوره عبارتند ‌از: برجسته بودن نقوش، نقاشي زير لعاب، كتيبه‌هايي به خط كوفي با عبارت لا‌اله‌الا‌الله و ظروفي با لعاب سفيدرنگ و گاهي سبز روشن و نقوشي مانند مجلس شكار، پرندگان در حال پرواز و بوته‌هاي گياهي. از ديرباز تا كنون روستاهاي سلطانيه، «بلوبين»، «گلابرسفلي و عليا» و «قلتوق» از جمله مراكز سفالگري استان زنجان بوده‌اند و ظروف مختلف مانند خمره، كشك‌ساب، كوزه، تنور در اين مراكز توليد مي‌شده است. در چند دهه اخير با رواج ظروف پلاستيكي، توليد و استفاده از ظروف سفالي كم‌رنگ شده است. امروزه سفالگران اين روستاها، اشيايي چون تنور، كوزه، گلدان توليد مي‌كنند. گفتني است كه روستاي قلتوق اولين روستايي است كه در آن استفاده از چرخ سفالگري رواج يافته است و سفالگران آن را آقايان تشكيل مي‌دهند، در صورتي كه سفال‌هاي ديگر روستاها بدون چرخ سفالگري و با شيوه ورقه‌اي، فتيله‌اي ساخته شده و سفالگران آن‌ها را زنان تشكيل مي‌دهند.

كاشي معرق
يكي از صنايع دستي سنتي و زيباي استان كاشي معرق نام دارد و آن عبارتست از قطعه هاي بزرگ و كوچك بريده شده كاشي كه بر اساس طرح با نقوش مختلف و رنگهاي متفاوت تراشيده شده و كنار يكديگر قرار مي گيرند و به شكل قطعه اي بزرگتر در مي آيند.از مراكز توليد كاشي معرق مي توان به شهرهاي اصفهان, مشهد و تهران اشاره نمود. در اردبيل نيز كارگاههاي متعددي در اين زمينه فعاليت دارند.انواع رنگهاي كاشي مورد استفاده در كاشي معرق عبارتند از : سفيد, آبي تيره, فيروزه اي, سبز, پرتقالي و ... .

نقاشي روي چرم
يكي از صنايع دستي سنتي و زيباي استان اردبيل نقاشي روي چرم نام دارد و آن عبارتست از نقاشي و طراحي سنتي بر روي چرم كه موارد مصرف فراواني دارد و از زيبايي خاصي برخوردار مي باشد. براي نقاشي روي چرم معمولا از چرم گوسفندي دباغي شده به رنگ كرم استفاده مي نمايند.رنگهاي مورد استفاده در نقاشي روي چرم از نوع رنگهاي پيگمنت بوده و حلال آن الكل مي باشد. پس از پايان نقاشي از محلول رزين براي ثبات و جلاي رنگ استفاده مي نمايند. در نهايت از ورني براي شفافيت, براق شدن و عايق بودن كار بهره مي برند.نقاشي روي چرم در خلخال و اردبيل رواج دارد.

چاقوسازي
مواد اوليه هنر چاقوسازي آهن است و دسته چاقو را از شاخ گوزن و يا عاج تهيه مي نمايند. در گذشته روي دسته شمشيرها و غيره را مرصع كاري نيز مي نموده اند و اين كار امروزه بصورت ساده تري انجام مي گيرد. ابزار كار چاقوسازان چكش، پتك، قيچي، كوره و ... مي باشد. روش كار بدين صورت است كه استادكار در كنار كوره آتش، آهن را گداخته و با ضربات پتك آن را به شكل انواع چاقو، كارد, گزليك, قندشكن و ... درآورده سپس با نهايت هنرنمايي و با استفاده از ابزار ساده، از جنس شاخ حيوانات يا عاج دسته آن را كار مي گذارند. پس از اتمام كار چاقو را تيز كرده و آب كروم مي دهند.

خورجين بافي
خورجين بافي بافته اي است كه در اكثر مناطق روستايي و جوامع عشايري با نقوش هندسي توليد مي شود. مواد اوليه آن از پشم هاي رنگي, نخ پنبه اي و گاه موي بز مي باشد كه موارد مصرفي نظير حمل ونقل پشت دوچرخه و موتور و يا چهارپايان را دارد. عرض اين دستبافته بين 30 تا 90 بوده و بصورت قواره اي بافته مي شود. خورجين هايي كه در استان اردبيل بافته مي شوند از كيفيت و زيبايي بيشتري برخوردار هستند و عمدتا در مناطق روستايي و عشايري استان اردبيل توليد و عرضه مي گردد.

جل اسب
يكي از دستبافته هاي زيبا و عشايري استان اردبيل جل اسب نام دارد. جل دستبافته اي است كه به منظور تزئينات اسب و شتر تهيه مي شود. بدنه اصلي جل يك مستطيل است كه دو دستك به آن وصل شده كه اين دستك ها پشت اسب را مي پوشانند. عشاير آذربايجان، دشت مغان، كردهاي خراسان، تركمنها، عشاير فارس، ورامين و ايل افشار هر كدام به گونه اي جل را بافته و تزئين مي كنند. بطور مثال در تركمن صحرا، جل از جنس پارچه و تكه دوزي ماهوتي و پنبه اي با سوزن دوزي هاي زيبايي تهيه مي گردد. در ايلات كرمان بصورت گليم، نقوش سوزني، شيريكي پيچ با تار و پود پشم و در ميان عشاير آذربايجان از تكنيك بافت جاجيم براي توليد جل استفاده مي شود.

قالي بافي
بسياري بجاي كلمه قالي كلمه فرش را بكار مي برند. در اينجا لازم است توضيحي مختصر راجع به تفاوت اين دو كلمه بيان شود. قالي به بافته اي گفته مي شود كه بر روي دار (عمودي يا افقي) بافته شده, تكه هاي كوتاه الياف به وسيله تكنيكي خاص به دور تارهاي موازي گره زده شوند تا بافته داراي پرزهاي بلند گردد (پرزهاي بلند باعث نرمي و لطافت سطح قالي مي شوند). مواد اوليه آن براي تار : پشم, كرك يا ابريشم پرتاب بوده و براي پود : نخ پنبه اي, پشم يا ابريشم كم تاب مي باشد و داري نقوش اسليمي, ختايي و يا هندسي است.