ايران گشت

اين بنا از آثار به جاي مانده از مجموعه سعادت آباد(مشتمل بر بيست و سه باغ و كاخ)است، در اواسط قرن دهم ه.ق به دستور "شاه تهماسب صفوي"ساخته شد.بر روي بدنه داخلي و خارجي اين بنا،سه لايه نقاشي از دوره هاي مختلف تاريخ باقي مانده است.لايه اول آن ،در زمان ساخت بنا توسط خبره ترين هنرمندان صفوي نقاشي شده است.لايه دوم ،در اواخر دوره صفوي توسط هنرمندان قزويني نقش شده و از معدود آثار به جاي مانده از مينياتور سبك قزوين است.لايه سوم در دوره قاجاريه نقاشي شده است.هنگامي كه پايتخت از شهر قزوين به اصفهان منتقل شد،همه كاخ ها به مرور زمان از بين رفتند و اين بنا به عنوان بناي حكومتي كاربري پيدا كرد.اين بنا در سال 1336 هجري شمسي به موزه تغيير كاربري يافت.اشياي اين موزه به چند گروه تقسيم مي شوند.برخي از اين اشياء كه بيشتر از ظروف سفالي و اشياي مفرقي است ،به هزاره هاي سوم و اول پيش از ميلاد تعلق دارند.ساير اشياي اين موزه مربوط به دوران اسلامي از قرون اوليه تا عهد معاصر است.

گرمابه داراي دو درب است و بعد از هر يك از درهاي آن دالان نسبتا" طويلي قرار دارد كه هر دو به فضاي مربع شكل سربنيه منتهي مي شوند. در گذشته غلام گردشي هم به دور ستون هاي وسط سر بنيه وجودداشت. ولي امروزه اين فضا اندكي تغيير كرده است چهار ستون سربنيه، هشت ضلعي و گنبدي بر روي آن ها بسته شده است. پس از سربنيه ، راهرويي با پوشش گنبدي با رسمي بندي بيست قرار دارد و به گرم خانه ميرسد گرم خانه داراي محور چليپايي است و بر فراز آن يك گنبد مركزي و چهار گنبد كوچك در اطراف آن قرار دارد

اين بنا فاصله چنداني با مدرسه و آب انبار سردار ندارد. احتمالا" توسط برادران سردار بنا شده است ورودي گرمابه در حال حاضر تغيير كرده اما ورودي اصلي از داخل بنا قابل مشاهده است. ورودي اصلي ابتدا به هشتي و سپس به سر بنيه راه داشت. گرما خانه فضايي مربع شكل است كه چهار ستون در وسط دارد و با طاق پوشيده شده است.

اين گرمابه كه داراي قسمت مستقل مردانه و زنانه است. در خيابان عبيد زاكاني كنار بازارچه و مسجد آقا كبير قرار دارد و قديمي ترين حمام موجود قزوين به شمار مي رود كه به دستور شاه عباس دوم صفوي توسط امير گونه خان از سرداران و امراي وي در سال 1057 ه.ق ساخته شده است. در اصلي گرمابه رو به جنوب باز مي شود و راه پله مارپيچي به سر بنيه منتهي مي گردد. در ديگري نيز از جانب غربي به حمام راه داشته اند كه احتمالا" مخصوص بانوان بوده است بنيه كه طرحي مستطيل شكل دارد و از دو طاق جناغي در شرق و غرب آن تشكيل شده توسط راهرويي كه داراي طاق جناغي بسيار باريك است كه به گرمخانه راه مي‌يابد گرم خانه مردانه و زنانه به شكل چليپاست و اتاقك هايي براي شستشو در شرق و غرب آن تعبيه شده است و پوشش بنا گنبدي است و در هر گنبد جام خانه اي عمل نور گيري را انجام مي دهد . ازاره گرم خانه ها تا ارتفاع 1/5 متر كاشي كاري شده درسمي بندي و يزدي بندي سقف ها به تزئين آن افزوده است. سنگ هاي بزرگ و يك تكه‌اي كه سكوها را فرش كرده اند از ويژگي هاي اين بنا محسوب مي‌شوند. اين آثار تاريخي پس از مرمت و باز سازي به عنوان موزه مردم شناسي استفاده مي‌شود.

اين قلعه مربع شكل در شهرستان قزوين قرار دارد و با ابعاد تقريبي حدود هفتاد متر از خشت هاي 30 سانتيمتري ساخته شده است. اين بنا دو طبقه دارد طبقه فوقاني آن از يك تالار چليپايي و اتاق هايي در اطراف تشكيل شده و طبقه زيرين آن شامل يك شبكه راه هاي ارتباطي است طبقات توسط پلكاني مارپيچ به هم مرتبط مي شوند. نماي اين قلعه هشت برجي آجري است از شكل دو وضعيت بنا چنين استنباط مي شود كه اين قلعه، بنايي نظامي و يا مقر فرماندهي بوده است. برخي اين قلعه را از بقاياي مدينه موسي كه به امر موسي الهادي خليفه عباسي در سال 168 ه.ق بنا شد و برخي ديگر آن را منسوب به ميمون بن عون كاتب مي دانند سفالينه هاي به دست آمده قدمت بنا را تنها تا دوره آل بويه به عقب مي برد.

در مورد سال ساخت اين بنا در هيچ يك از ستون تاريخي زكري به ميان نيامده است . اين قلعه به دليل موقعييت خاص خود در دوره سلتنطاسماعيليه اهميت و شهرت بسيار پيدا كرد و پس از قلعه الموت مهم ترين قلعه آن دوره به شمار مي رفت قلعه لمبر بالاي كوه وسيع و مسطحي قرار دارد و به دليل وجود رودها اطراف ، در دامنه هاي غربي ، شرقي و جنوبي از ساير رشته كوه هاي اطراف جدا مانده است . از اين رو ، اين قلعه حتي از دژ الموت نيز مستحكم تر بوده است چرا كه از طرفي از سه جهت داراي پرتگاه هاي مخوف و غير قابل نفوذ بوده و از طرف ديگر وسعت زياد آن ، اجازه كشت به اهالي آن را داده بود در نتيجه امكان محاصره و تصرف آن بسيار دشوار به نظر مي رسيد . اين قلعه ابعادي در حدود 480 متر در جهت شمالي - جنوبي و 190 متر در جهت شرقي - غربي دارد . در قسمتي از سمت شرقي آن ديواري عظيم بنا كرده بودند كه حدود 10 متر ارتفاع داشت و هم اكنون بخش هايي از باروي آن باقي مانده است . در ساير قسمت هاي اين قلعه به دليل عدم نفوذ پذيري طبيعي ، برج و بارويي كوتاه تر ساخته بودند . از استحكامات شمالي قلعه كه تنها راه نفوذ و دسترسي به آن بوده ، اثري به جاي نمانده است . اما با توجه به آثار باقي مانده ، اين بخش مسلما داراي دروازه و برج و باروهاي عظيم بوده است . براي ساخت استحكامات اين قلعه از مصالح سنگ باملاط ساروج و ساروج يك پارچه استفاده شده است. آب قلعه از نينه رود كه در فاصله دو فرسنگي آن قرار دارد ، تامين و توسط آبراهه اي كه در دل سنگ حفر شده بود ،در چندين آب انبار ذخيره مي شد . همچنين در پايين ديوار شرقي قلعه ، راهروي سر پوشيده اي به عرض 95 ساتي متر قرار داشت كه با پله هاي ناهموار ، ارتفاع 190 متري قلعه تا سطح رود خانه را به هم مرتبط ميكرد