ايران گشت

بقعه پيراحمد زهرنوش معروف به«پير» كه در قسمت جنوبي شهرستان ابهر و در انتهاي خيابان 17 شهريور قرار دارد، يكي از آثار ارزشمند تاريخي و زيارتي اين شهر مي باشد و از آثار دوره ايلخاني (قرن هشتم) است. ‏ساختمادن بنا از آجر چهارگوش مربع شكل ساخته شده وگنبد كوتاه آن نيز آجري است و بر روي قاعده اي كثيرالاضلاح قرار دارد. اين بنا در سال 1365تعميرشده است. ‏بقعه پير متعلق به ‏«مولانا قطب الدين احمد ابهري» (500-577ه.ق) ملقب به « ‏پيراحمد» و معروف به « ‏زهرنوش» است كه از صوفيان مشهور بوده است مريدان خود را در اين محل ارشاد مي كرده است. بنا به روايتي، پير احمد زهرنوش ، زهر را چون شربت مي نوشيد و پيش از نوشيدن، سماع مردانه به راه مي انداخت و ابهر را از فرياد عشق و شور پر مي كرده و وقتي شور بالا مي گرفت ، هيچ چيز در او كارگر نبود.

اين چشمه در حدود21 ‏كيلومتري جاده زنجان _ ميانه و در دهكده وننق واقع شده است و راه آن از ميان كشتزارها و تپه هاي متعدد مي گذرد. چشمه بر بالاي تپه اي كه 200 ‏متر ارتفاع دارد، قرار گرفته است.چشمه دو مظهر دارد: مظهراول حوضچه اي كم عمق با طول دو متر و عرض يك متر است كه آب آن از شمال غربي حوضچه خارج شده و در مجراي بار يكي سرازير مي شود و آبدهي آن در حدود 7 ليتر در دقيقه است: مظهر دوم يك حوضچه مربع شكل در ابعاد 5/2*5/2‏متر است و عمق آن، در حدود يك متر است و اطراف آن را سنگ چين كرده اند. قسمت اعظم آب در سمت جنوبي اين حوضچه از زمين خارج مي شود و در مجراي كوچكي سرازير مي شود و آبدهي آن در حدود 0 ‏ا ليتر در دقيقه است. ‏بررسي و آزمايش آب دو چشمه آب معدني وننق نشان مي دهد كه آب اين چشمه، در رديف آب هاي معدني سولفاته كلسيك گرم است. ‏آب هاي سولفاته كلسيك گرم، يون هاي خود را از لايه هاي سنگي مجاور خود در زير رمين مي گيرند. ادرارزايي و ياري رساندن به دفع مواد زايد بدن و تاثير بر كبد و مجاري صفرايي از خاصيت هاي اين آب ها هستند. حمام كردن در اين آب ها، علاوه بر آرام بخشي، مي تواند در كاهش درد هاي عصبي، عصبي _مفصلي و درمان روماتيسم مؤثر باشد. ‏ميزان فلوئور در آب چشمه معدني وننق 5 ميلي گرم در ليتر است و آشاميدن متوالي آن، به خصوص در اشخاص كم تر از16 ‏سال، ممكن است مومجب بيماري فلوئوروز در آنان شود. ‏آب جويبار تنگه بالايي چشمه، سطحي است و از نظر شيميايي، در رديف آب هاي بيكربناته و سولفاته كلسيك و منيزيم سرد و نسبتاً سنگين است.

اين بقعه در فاصله دو نيم كيلومتري جنوب شهر سلطانيه قرار گرفته است، اين بقعه از نماي بيروني هشت ضلعي و در نماي داخلي با تركيب وتلفيق ايوان هاي جانبي به مربع تبديل شده است ايوان هاي چهارگانه در طبقه همكف با دهليز هاي زيبايي به يكديگر مرتبط شده اند ايوان هاي كوچك كه به دو طبقه تقسيم شده اندبا يك راه پله ارتباطي با ايوان هاي بزرگ در طبقه همكف مرتبط شده اند ،حاصل اين ارتباط گنبد دو پوششه زيبايي است كه بر هسته چهار گوش مركزي جاي گرفته است ،تزئينات داخلي مقرنس كاري گچي ،در دوره فتحعلي شاه قاجار صورت گرفته است در دو طرف ورودي اين مجموعه ساختماني مشتمل بر اتاقهاي نگهباني و سرايداري وجود دارد ، ديوار اتاقها از نماي بيروني به طاق نماهايي تبديل گرديده است و در وسط آن واژه هاي الله محمد و علي به خط كوفي معقل نوشته شده است ودر حاشيه طاقنماعبارت لا اله الا الله تكرار شده است

حصار شهر زنجان كه به «قلعه زنجان» نيز شهرت دارد، از آثار دوران سلجوقي است كه در فتنه مغول قسمت اعظم آن تخريب شده است، اين حصار در دوره صفويه ، به علت انطباق موقعيت آن بر روي نقشه طرح كلي شهر و هماهنگي آن با موانع طبيعي دفاعي كه داراي اهميت سوق الجيشي است ، مجدداً منطبق بر مسير ديوار قبلي بازسازي شده است. ‏حمدالله مستوفي در نزهته القلوب، اندازه پيرامون باروري شهر را ده هزار گام گزارش كرده است. اگر درازاي هر گام 45 سانتي متر در نظر گرفته شود، اندازه دور قلعه 4500 متر خواهد بود كه در حال حاضر نيز تقريباً با ابعاد آن مطابقت مي كند. عرض حصار در پي آن 250 ‏سانتي متر و ارتفاع آن 8 متر بوده است. ادوارد براون نيز ارتفاع آ ن را 15 الي20 فوت ذكر نموده است. ‏اين حصار با خشت هايي به ابعاد10*50*50 سانتي متر و ملاط گل ساخته شده است و تعداد برج هاي دفاعي آن به درستي معلوم نيست. شواهد نشان مي دهند كه فاصله برج ها از يكديگر، با احتمال نزديك يه يقين 150 ‏متر بوده است. بدين ترتيب، در حدود30 ‏برج 0دايره اي شكل با قطر7 متر درگرداگرد حصار شهرساخته شده بوده است كه ا‏ز آن ميان، قطر برج هاي چهارگوشه آن كه تا امروز باقي مانده اند، حدود 15 متر بوده است. مصالح داخل برج ها خشت و گل است و بر فراز آن،سقفي مخروطي جاي دارد. درهر برج جان پناهي به ارتفاع 50/2 ‏متر ساخته شده است. دريچه هاي ديده باني و تير اندازي برج ها كه ابعادي معادل 15*35 ‏سانتي متر دارند، در فضاي جان پناه تعبيه شده اند. ‏قلعه زنجان از طريق 6 دروازه ورودي با روستاهاي حوزه نفوذ زنجان و شهرهاي هم جوار آن مرتبط بوده است. در داخل اين حصار عناصر تاريخي شهر احداث شده اند.

تپه تاريخي صائين قلعه در داخل محوطه زيارتگاه امام زاده يحيي (ع) قرار گرفته است. وسعت اين تپه تاريخي به مراتب بيش تر از تپه موجود امروزي بوده است و احتمال دارد، دوپنجم آثار آن در زير خانه هاي اطراف وگذرگاه هاي عمومي جاي داشته باشد. وسعت كنوني تپه 4*60 تر و ارتفاع آن4 متر است. بررسي هاي اجمالي آن نشان داده اند كه اين تپه درسه دوره متمايز، زيستگاه انسان بوده است: ‏قبر هاي اسملامي متأخر كه آرامگاه كساني است كه به جهت قداست امام زاده، در محوطه آن دفن شده اند و تقريباً تمام سطح تپه را پوشانيده اند. قبر هاي قرن هشتم هجري كه آرامگاه كساني است كه هم زمان با ساخته شدن بناي امام زاده يحيي، با عنايت به قداست امام زاده، در محوطه آن دفن شده اند ‏تپه اصلي كه به اوايل هزاره اول پيش از ميلاد تعلق دارد.

در شهر زنجان كه در بازار ميوه فروش ها قرار دارد در دوره قاجاريه ساخته شده است..