ايران گشت

اين مجموعه كه در گذشته هسته مركزي روستاي اكبريه را تشكيل مي داد ، اكنون به شهر پيوسته و در انتهاي خيابان معلم بيرجند قرار دارد. مجموعه اكبريه با كاربرد مسكوني و حكومتي ساخته شد و قسمتي از ساختمانها و اندروني آن به اعضاي خانواده علم اختصاص داشت و قسمت مركزي آن ويژه امور ديواني و حكومتي بود. اين مجموعه داراي بخش هاي سر در ورودي ، عمارت ، اصطبل ، حمام ، خم خانه ، بخش اداري ، تالار تشريفات ، استخر و ... است. مجموعه اكبريه با 45069 متر مربع مساحت در جهت شرق به غرب ساخته شده اند . اولين و قديمي ترين بناي اين مجموعه در بخش شرقي ، ساختمان حشمت الملك است . مردم به آن بناي شوكت الملك مي گويند. اين ساختمان هم اكنون به كتابخانه و دانشكده هنر اختصاص يافته است. بخش مركزي كه جنبه ارگ و بناي حكومتي داشته ، در دو طبقه ساخته شده است. اجزاي به كار رفته در طبقه همكف شامل دالان هاي كم عرض با در هاي كوتاه ، غرفه ، حجره هاي گوناگون و ...است. مهم ترين بخش اين طبقه اتاق شاه نشين است. طبقه دوم كه راه دسترسي به آن از طريق دو رشته پله قرينه در سمت شرق و غرب است، داراي ميان خانه ، اتاق آيينه آن است. در مجاورت اتاق آيينه ، اتاق ديگري است و سقف آن داراي گنبد كلاه فرنگي زيبايي است. در حال حاضر اين بخش به عنوان موزه هاي باستان شناسي و مردم شناسي مورد استفاده است. آخرين بخش در غرب مجموعه قرار دارد و دو طبقه است : طبقه اول شامل دالان ها و اتاق هاي تو در تو و طبقه دوم راهروي طويلي است كه در اطاف آن چند اتاق قرار دارد.اين بخش در حال حاضر محل مديريت ميراث فرهنگي بيرجند است. از جمله تزيينات بنا مي توان به گچبري هاي همراه با مقرنس كاري و تزيينات لانه زنبوري و رسمي بندي هاي زيبا در نقاط مختلف بنا ، تزيينات آيينه كاري در اتاق شاه نشين يا اتاق آيينه ، پيش ايوان و ستون هاي مدور زيبا در عمارت اصلي ، تزيينات طاق نما ها وهشتي ها ، بخاري هاي ديواري در اتاق هاي عمارت اصلي ، آجركاري به صورت خفته و راسته ، لوزي ، مثلثي در نماي بنا ، تيغه هاي آفتاب شكن در دور بام ها و نورگير هاي كلاه فرنگي اشاره كرد . به لحاظ تزيينات مقرنس ، گچبري و آيينه كاري در داخل و آجركاري در نماي بيروني است. اين بنا در سه دوره تاريخي زنديه ، قاجاريه و پهلوي اول شكل گرفته است و عمده ساخت و سازهاي آن مربوط به زمان امير ابراهيم علم ( شوكت الملك ) آن در دوره زنديه ، قسمت مياني ( عمارت كبريه ) در دوره قاجار و قسمت غربي ( محل فعلي مديريت ميراث فرهنگي بيرجند ) در دوره پهلوي اول ساخته شده است . مصالح به كار رفته در بنا آجر ، گچ ، خشت ، آهك و چوب است.