ايران گشت

در داخل شهر حسن آباد يا سوكند حمامي قديمي وجود دارد كه از لحاظ معماري حائز اهميت است . اين حمام داراي ورودي . هشتي . حمام گرم و سرد . تون. خزينه. اتاق تقسيم آب و .........است . تمام فضا ها با روش طاق و تويزه و كاربندي و گنبد با سنگ لاشه اي مسقف شده كه از ويژگيهاي بارز بنا است . در اين بنا از ملات آبي به خوبي استفاده شده است و نشان مي دهد با وجود اين كه معمار حمام محلي بود . از اصول معماري و طرح ها و عناصر مكمل آن آگاهي كامل داشت . اين حمام احتمالا در دوره زنديه ساخته شده است .

اين قلعه در 45 كيلومتري بيجار و روي يكي از كوههاي بلند منطقه قرار دارد . موقعيت جغرافيايي اين قلعه به دو دليل از هيبت و عظمت خاص برخوردار است نخست آنكه از يك سو به دره اي مشرف است كه در قديم به دره شاهان شهرت داشت و تيغه هاي بلند و هولناك اين كوه با پرتگاههاي مخوف و بلند بالا رفتن از آن و رسيدن به دژ را بسيار دشوار مي كند . از سوي ديگر از جنوب غربي . جنوب شرقي و شرق نيز به پرتگاهي ديگر مشرف است . از اين رو ايجاد استحكامات براي اين قلعه لازم نبود . اما در سمت شمال كه پشته از ارتفاع كم تري برخوردار است بقاياي ديواري عريض و محكم از سنگ لاشه با ملات و برج هاي نيم استوانه موجود است . دروازه قلعه در اين سمت قرار دارد . بقاياي اين حصار يادآور ديوارهاي تخت سليمان و احتمالا به دوره ساساني تعلق دارد . در پاي پشته سنگي حصارهاي ديگري از قرون وسطي عمود بر بستر رودخانه كشيده شده است . استحكام قلعه و نشانه هاي ساختاري بنا از جمله پي هاي خانه هايي كه مشهود است نيز اين گمان را تقويت مي كند كه اين قلعه ساساني باشد . در سطح نيز سفال هاي دوره اسلامي (قرن 6 و 7 ه . ق ) به چشم مي خورد . خارج قلعه در سمت شمال غربي روي پشته پست تر بقايايي از ديواره ها و تراس بندي ها ديده مي شود . اين پشته از طريق پلكاني كه از سنگ كوه تراشيده شده با اراضي مرتفع شمالي مرتبط بود . آب انباري كه به ارتفاع 40/1 متر در كوه ساخته شده تونل با 42 پله و راهرويي كه آن را هم در دل كوه حفر كرده اند نشانه هاي ديگري از اهميت ويژه اين قلعه و آب انبار آن است . سنگ هاي تراش خورده (قم چقاي) داراي مشخصاتي نيست كه بر مبناي آن بتوان زمان ساخت بناي قلعه را به دقت تعيين كرد با اين حال به احتمال قوي مي توان آن را متعلق به دوره هاي پيش از ميلاد مسيح . مثلا دوره مانايي و ماد دانست كه تا دوره هاي ساساني و اسلامي نيز مورد استفاده بود . منبع هاي ذخيره آب كه توسط تونل پله داري به پايين راه مي يابد تا حدودي به آب انباري كه در زندان سليمان وجود دارد شبيه است و نشانه ديگري از قدمت قلعه تا دوره مانايي است .

از بازار اصلي و قديمي شهر سقز آثار زيادي بر جاي نمانده است و تنها آثار به جاي مانده شامل بقاياي راسته هاي آن است كه در طي چند دهه گذشته به كلي از نظر معماري دگرگون شده است . با توجه به آثار به جاي مانده از كاروانسراي (تاجوانشير) در كنار اين بازار مي توان به اهميت بازار سقز در گذشته پي برد .

شهر سقز نيز داراي بافت قديمي ارزشمندي با خانه ها و مساجد قديمي است . هر چند بافت سقز دچار دگرگوني و تغييرات بسيار شده ولي معماري خانه ها و قرارگيري آنها همچنان بر مبناي اسلوب معماري بومي منطقه انجام مي شود . قدمت بناهاي با ارزش در بافت قديمي به دوره زنديه . قاجار و اوايل پهلوي بازمي گردد .

اين تپه در روستاي زيويه حدود 55 كيلومتري جنوب شرقي شهر سقز واقع و از محوطه بسيار وسيعي برخوردار است . طي كاوش هاي باستان شناسي در اين تپه قلعه باستاني زيويه از زير خاك بيرون آمد . اين قلعه روي يكي از تپه هاي نسبتا مرتفع منطقه ساخته شده و بر محيط اطراف اشراف كامل دارد . در نخستين كاوش كه توسط (ايوب ربنو) در سال 1325 شمسي در اين منطقه صورت گرفت و بيشتر جنبه تجاري داشت اشياء منحصر به فردي از يك تابوت برنزي به دست آمد كه در نوع خود از شاهكارهاي فلزكاري و سفال گري محسوب مي شود . همين امر موجب تخريب بسياري از آثار معماري ارزشمند اين قلعه (كاخ دژ) عظيم گرديد . اين قلعه كه به اقوام ماد و ماننايي تعلق داشت در حدود 2700 سال پيش ساخته شده است . در سال 1354 شمسي اولين فصل كاوش هاي علمي باستان شناسي در اين تپه آغاز شد و تا سال 1380 ادامه يافت . طي چند فصل كاوش نتايج قابل توجهي در زمينه شناخت وضعيت معماري آن به دست آمد . از جمله اشياي به دست آمده در اين كاوش ها قطعات عاج منقوش بود كه نقوش حيواني و صحنه شكار اساطير روي آنها حك شده و از ارزش ويژه اي برخوردار است . اهميت اين قطعات به حدي است كه از روي دو نمونه از آنها نقش برجسته آبيدر سنندج . طراحي . بزرگنمايي و ساخته شد .براي احداث قلعه زيويه استادكاران پس از بنياد مصطبه . سكوهايي براي دست يابي به سطح صاف و هموار پديد آوردند و در بين شيبهاي موجود در تپه با بهره گيري از خشت خام . سنگ و چوب قلعه اي در نهايت استحكام و پايداري بنا نهادند . پي ها و پله هاي پايه ستون ها از سنگ ساخته شده و براي ساخت ديوارها خشت خام به ابعاد 16 * 46 * 46 سانتي متر به كار رفته است . ورودي اصلي قلعه با 21 پله سنگي در شرق تپه قرار دارد . از جالب ترين قسمتهاي قلعه تالار ستون دار آن با 16 پايه ستون سنگي مدور است . قطر اين پايه ستون ها حدود 95 تا 105 سانتي متر است . كف تالار با خشت خام به صورت شطرنجي مفروش شده است . ديگر بخش هاي اين قلعه عظيم شامل سالن ها . حياط ها و اتاق هاي متعددي است كه هر يك عملكردي خاص داشت . نكته قابل توجه استفاده از فاصله پشت بندهاي ايجاد شده براي استحكام و ايستايي ديوارهاي قلعه است كه به عنوان سيلو (انبار غله) مورد استفاده بود . در كاوش هاي سال 1380 نمونه هايي از غله در كف انبارها كه هر يك بيش از 8 متر عمق داشت به دست آمد .

چهل چشمه از كوههاي مرتفع كردستان است . اين كوه داراي آبشارها و چشمه هاي بسيار زيبايي است و وجه تسميه آن نيز حكايت از وجود چهل چشمه آب دارد . اين كوه در منطقه خورخوره از شهرستان ديواندره قرار دارد و منطقه اي سردسير و برف گير است . در اين كوه مي توان در تمامي سال برف را مشاهده كرد . اين كوه يكي از سرچشمه هاي رودخانه جغاتو(جغتو) و سپيدرود است و داراي چشمه سارهاي فراوان و دامنه هاي سرسبز و زيبا است .