ايران گشت

اين‌ مقبره‌ يادگاري‌ از دوره‌ صفويه‌ است‌ كه‌ در اسفندقه‌ سفندقه‌ جيرفت قرار دارد. بنا به‌شكل‌ يك‌ گنبد و هشت‌ ايوان‌ رو به‌ بيرون‌ است‌. نقشه‌ گنبد آن‌ از داخل‌ چهار ضلعي‌ كه‌ در بالادست‌ به‌ هشت‌طاقنما تبديل‌ شده‌ است‌. در داخل‌ گنبد سنگ‌ قبري‌ از نوع‌ مرمر وجود دارد

كوه سرمشك با ارتفاع 4048 متر در 105 كيلومتري شمال غربي جيرفت قرار دارد و د ومين قله ازكوه هاي هزار است كه سر چشمه رودهاي رودرو وهليل رود مي باشد. اين كوه در شرق روستاي سر مشك از توابع دهستان دهتازيان شهرستان سيرجان و شمال روستاي سرمشك از شهرستان جيرفت واقع شده است. از ارتفاعات مهم اين كوه قله «دندانه هنزا» است كه در غرب روستاي هنزا قر ار دارد و حدود 3650 متر ارتفاع آن است.

قلعه سموران كه از سنگ هاي مرمر متمايل به قرمز ساخته شده در فاصله3 ‏كيلومتري شمال غربي روستاي رود فرق و در 60كيلومتري شرق شهر جيرفت بر فرازكوهي احداث شده است. ديواره بالاي كوه كه حدود هزار مترمربع ميباشد از صخره ها پرتگاه هاي طبيعي تشكيل گرديده است. در قسمت هايي كه امكان نفوذ دشمن مي رفته، ديواري بلند شامل دو دروازه در ضلع شمالي و ضلع جنوبي با12برج ديده باني احداث شده است. طول بالاي قلعه يك كيلومتر و عرض متوسط آن حدود150 متر است. آ ثار بنا هاي ويران قلعه با پي هاي سنگي و آجري در ابعاد21*21 و قطر 3 ‏سانتي متر به فراواني ديده مي شود. در ارتفاع200 متري بالاي قلعه، ديوار سنگي ديگري با ملاط آهك وجود دار دكه دور تا دور قلعه احداث شده است. كناره درو ني ديواره سنگي بالاي قلعه، محل نگهداري اسب ها بوده است كه هنوز آخور هاي آن موجود است. آ ثار، استحكام و موقعيت قلعه بينندگان را تحت تاثير قرار مي دهد. ‏چاه نسبتأ عميق قلعه با گذشت قرنهاي متمادي و آسيب هاي فراوان هنوز عمق خود را حفظ كرده و طرز سنگ چيني كناره هاي آن بسيار جالب توجه است. بالاي قلعه دو حوض قرار دارد كه آب باران را جمع مي كرده است. حوض بزرگ 20متر طول و8 متر عرض و 3 ‏متر عمق دارد و چهار ستون سنگي در داخل آن قرارگرفته كه روي آن را براي رفع آلودگي مي پوشانده اند. ديواره آجري حوض با روكش ظريفي از ماسه و آهك ساخته شده و حوض كوچك تر هم در فاصله نزديك و بالاتر از حوض اصلي قرار گرفته است. ساختمان قلعه سموران به قرون قبل از اسلام تعلق دارد، ولي در قرون اوليه اسلامي باز سازي شد و در دوران حكومت سلجوقيان قلعه مشهوري بوده است.قلعه سموران به علت استحكام و موقعيت طبيعي شباهت زيادي به قلاع اسماعيليه دارد و شايد مدت ها مورد استفاده پير وان اسماعيليه قرار گرفته بوده، چون كه گروه هايي از فرقه اسماعيليه در جبال بارز زندگي مي كردند. قلعه هاي ديگر استان عبارت اند از: دختر در شهر كرمان، سنگ در سيرجان، قلاع جشار، سعيدخان، منوجان، كهنه، داستوگان، تل آ تشي، زاخت، گبر ها، رستم و... در جيرفت و رود بار .

در فاصله5 كيلومتري ضلع شرقي جاده جيرفت به كهنوج روستاي زيباي دوساري واقع شده است. اين روستا در زاويه كوه هاي آهكي نسبتأ صورتي رنگ به فاصله 2 ‏كيلومتري از جاده اصلي قرار گرفته است. باغات مركبات و نخل هاي خرما زيبا يي خاصي به اين روستا داده است. در ايام اسغند و فروردين عطر رايحه بهار نارنج و پرتقال از گوشه و كنارش به مشام مي رسد. در شمال اين روستا جريان آب طبيعي گوارا يي است به نام بندري كه از لابه لاي صخره ها مي جوشد و به اين منطقه زندگي و طراوت مي بخشد .

اين بنا در دولت آباد اسفندقه از توابع جيرفت واقع شده و متعلق به دوره صفوي است. بنا دارا ي گنبددو پوشه، ايوان هاي دو طبقه، چند طاقنما و چند راهرو است. نقشه بنا از داخل چهار ضلعي است كه در بالا آن را به هشت ضلع و هشت طاقنما تبديل نموده اند و سپس گنبد مدور يك پوش را بر آن ساخته اند. جبهه خارجي بنا آجري و بدنه از اره داخلي بنا دار اي رنگ آميزي جالبي است. مطالب و يادبود هاي متعددي در داخل بنا با خطوط خوش و ممتاز نستعليق و نسخ عالي نوشته شده كه نشان دهنده اخلاص قلبي و تجليل مقام معنوي صاحب مزار است. تاريخ اين نوشته ها بين سال هاي 1002 ‏و 1012 و8210 هجري قمري است. در داخل مقبره چند سنگ قبر مرمر بسيار زيبا ديده مي شود. اين آرامگاه دار اي تزئينات گچبري و نقوش هندي شاخ و برگ و اسليمي با نقش شاه عباسي است. اين بنا تحت شماره 32 ‏5 به ثبت تاريخي رسيده است.

ده بكري معروف ترين ييلاق مهم استان و شايد جنوب شرقي ايران است كه در دامنه كوه شير و جبال بارز واقع شده است. اين منطقه از توابع شهرستان بم است و تنها ناحيه با آب و هواي معتدل اين منطقه است، كه درمسير ارتباطي بم و كر مان به جيرفت و بندرعباس قرار دارد. جمعيت ده بكري در زمستان كم مي شود و در تابستان به دليل مهاجرت به آن، به بيش از ده هزار نفر مي رسد. كوه هاي آن پوشيده از درختان جنگلي بته، بادام و بادام وحشي است. به طوركلي تفريحگاه تابستاني اهالي جيرفت، كهنوج، بم، كر مان و استان هاي سيستان و بلوچستان و هرمزگان است. ده بكري از نواحي شگفت انگيز استان به شمار مي رود وا نگار بهشتي است در ميان دو منطقه بسيار گرم بم و جيرفت. منطقه بسيارگرم يك سوي آن، شهر بم با حرارت بالاي 40 درجه و طرف ديگر آن جيرفت است با دما و رطوبتي طاقت فرسا. ده بكري در دره اي سرسبز و خنك واقع شده و پوشيده است از درخت هاي گردو، بادام، صنوبر و انوع ديگر درخت در ده بكري خانه هاي ويلايي نسبتأ مدرني ساخته شده و در فصل تابستان جمعيت زيادي را جذب مي كند.