ايران گشت

مجموعه قصر و باغ نگارستان بين سالهاي 1232- 1222 ه ق در زمان فتحعليشاه قاجار به دست دو تن از معماران نامي زمان، استاد عبدالله خان و استاد آقاجاني اصفهاني بنا شد. اين مجموعه در ضلع شمالي ميدان بهارستان، يعني در جايي كه امروزه عمارت سازمان برنامه و بودجه واقع است، قرار داشت. هر چند از اين مجموعه چيزي بر جاي نمانده و احتمالا در اواخر دوره قاجار ويران شده است، اما حوض خانه آن هنوز در گوشه اي از وزارت ارشاد برجاست. اين بنا كه به بناهاي دوره زنديه ساخته شده، اكنون به عنوان ساختمان گنجينه هنرهاي ملي ايران مورد استفاده است

در دوراني كه رضاخان وزير جنگ بود- سال 1340 ه ق – در مدخل ميدان مشق سابق كه محل تمرينات نظامي قشون عهد قاجار و سلطنت فتحعلي شاه بود، سر در بلند و باشكوهي ساخته شد. اين سر در جايگزين عمارت ديگري شد كه قبلا در همين مكان جاي داشت و به بناي فعلي شبيه بود از آنجا كه پس از اندك زماني بسياري از زمين هاي ميدان مشق به باغ ملي اختصاص يافت، اين دروازه به سر در باغ ملي معروف شد.بعدها با ساخته شدن بناهاي پيراموني، سر در باغ ملي در ميان ساختمان هايي چون پست خانه مركزي و بناي قديمي شركت نفت ايران و انگليس احاطه شد. ساختمان شهرباني كل كشور، وزارت امور خارجه، موزه و كتابخانه ملك، موزه ملي ايران و كتابخانه ملي ايران و ... نيز در مراحل بعد اين سردر را در برگرفت. سردر باغ ملي داراي درهايي بزرگ از جنس فلز آهن و آلياژ برنج است كه يك سال بعد از اتمام بناي اصلي نصب شد. اين دروازه از سه ورودي با طاق هاي هلالي زيبا شكل گرفته است. سر در وسطي بزرگ تر از درهاي طرفين است و هر ورودي داراي در دولتي است. بالاي ورودي وسطي اتاقكي به شكل كلاه فرنگي با بام شيرواني ساخته شده كه از طريق پنجرهايي با طاق هلالي، به دو سوي باغ ملي باز مي شود. اين اتاق در اصل نقاره خانه بود و از آنجا طلوع و غروب خورشيد را با نواختن شيپور به اطلاع عموم مي رساندند. مصالح عمده اين سر در آجر، سنگ، كاشي، چوب و فلز است كه با تركيب بندي و هماهنگي خاص در كنار هم قرار گرفته اند. پايه ها و ستون هاي دروازه تمامي بر روي قطعاتي از سنگ هاي سخت استوار شده اند. در بخش جنوبي دروازه هشت ستون به صورت جفت در طرفين طاق ها برپا است.قاب كاشي كاري در بالاي طاق بزرگ با دو نقش شير و خورشيد و پرچم ايران به گونه اي قرينه مزين شده است. در يك سوي شير و خورشيد كلمه مقدس« بسم الله الرحمن الرحيم» و در سوي ديگر جمله «مصر من الله و فتح القريب» آمده است.

مجموعه قصر و باغ نگارستان بين سال هاي 1232-1222 ه. ق در زمان فتحعلي شاه قاجار به دست دو تن از معماران نامي زمان،استاد"عبد الله خان"و استاد "آقا جاني اصفهاني" بنا شد.اين مجموعه در ضلع شمالي ميدان بهارستان ،يعني در جايي كه امروز ه عمارت سازمان برنامه و بودجه واقع است قرار داشت.هر چند از اين مجموعه چيزي بر جاي نمانده و احتمالا در اواخر دوره قاجار ويران شده است،اما حوض خانه آن هنوز در گوشه اي از وزارت ارشاد بر جاست.اين بنا كه به سبك بنا هاي دوره زنديه ساخته شده ،اكنون به عنوان ساختمان گنجينه هاي هنر هاي ملي ايران مورد استفاده است.

اين بنا در قرن نوزدهم به دستور سليمان ميرزا فرزند فتحعلي شاه به استناد تاريخ عضدي توسط يكي از مهماران سرشناس آن زمان به نام صدر اصفهاني كه پدر سليمان ميراز بود در حاشيه شهر كرج آن زمان ساخته شد. بناي دو ظبقه و تالار وسيع با دهليز و پلكان و مزين به گچ بري هاي نفيس و نقوش بي نظير از آغاز عهد قاجار به اين كاخ ارزش فراوان داده است. اين باغ و كاخ به فرمان فتحعلي شاه سليمانيه ناميده شد.

كاخ فيروزه كاخ كوچك و زيبايي مشتمل بر تالار بزرگ مركزي و اتاق هاي جانبي آن است. اين بنا داراي ايواني گرد كاخ در كنار استخر آب و در ميان محوطه مشجر است. كاخ فيروزه در زمان ناصرالدين شاه ساخته شد. اين كاخ محل استراحت و ناهار خوري شاهان قاجار هنگام تفريح و شكار بود و از نظر كاشي كاري داخلي و شيوه معماري اثر هنري جالب توجهي به شمار مي رود. اين بنا به قصر فيروزه نيز معروف است. اين محل از نيم قرن پيش در اختيار و تملك زرتشتيان تهران قرار دارد.

در دامنه ارتفاعات مشرف به بيمارستان سرخه حصار واقع در حاشيه شرقي تهران، سر راه تهران- آب علي، قلعه كوچكي بر جاست كه فاصله آن تا جاده آسفالته يك كيلومتر است. اضلاع اين قلعه حدود 15 متر است و دو برج نيمه مدور در اضلاع شرقي و جنوبي آن مشهود است. قلعه متعلق به قرن 5 و 6 ه ق يعني دوره سلجوقي است و مصالح به كار رفته در آن سنگ، لاشه، قلوه و گل است.