ايران گشت

بازار بيجار در مركز اين شهر واقع شده و از بقاياي بافت قديمي شهر بيجار به حساب مي آيد . اين بازار شامل يك راسته طولاني شمالي – جنوبي . تيمچه اي به نام (حاج شهباز ) و سرايي به نام سراي (امير تومان) است . امروزه تنها شانزده باب حجره از معماري قديم بازار در دو طرف راسته اصلي باقي مانده و بقيه حجره ها و راسته ها تغيير كرده است . در پوشش مغازه ها از طاق و تويزه استفاده شده است . موقعيت جغرافيايي بيجار كه بر سر راه كردستان و آذربايجان قرار دارد موجب وسعت وگستردگي خاص اين بازار شده است .در گذشته نيز اين بازار به دليل قرار گرفتن در مسير كاروان هاي تجاري از رو.نق قابل توجهي برخوردار بود.تاريخ دقيق ساخت بازار بيجار مشخص نيست ولي با توجه به نوع معماري و بقاياي وضعيت موجود آن به نظر مي رسد كه احتمالا در دوره قاجار ساخته شده باشد . تيمچه حاج شهباز : در ضلع شرقي راسته بازار بزرگ بيجار . تيمجه اي زيبا قرار دارد كه به نام تيمچه (حاج شهباز ) معروف است .اين تيمچه داراي يك فضاي سرپوشيده مركزي است كه حجره هايي در پيرامون آن شكل گرفته است . ويژگي معماري اين تيمچه در نوع قوس ها و كاربندي هايي است كه در سقف آن اجرا شده است .همچنين نورگيرهاي آن در سقف و در تركيب با كاربندي ها . تصويري زيبا پديد آورده كه نشانگر تفكر و ذوق بالا و قابل توجه سراي امير تومان: در ضلع غربي بازار بيجار سرايي قديمي وجود دارد كه در زبان محلي به تيمچه (امير تومان) معروف است . اين سرا به علت مجاورت با پاركي كوچك از موقعيت مناسبي در شهر بيجار برخوردار است .سراي امير تومان داراي يك حياط مركزي با حجره هايي در پيرامون آن است . پلان آن به شكل هشت و نيم هشت است و در يك طبقه با مصالح خشت . آجر و سنگ ساخته شده و به عنوان مكان تجاري قابل توجهي در كنار بازارقديمي بيجار مطرح بود . اين بنا هم احتمالا در دوره قاجار ساخته شده است

در فاصله 75 كيلومتري شمال غرب شهر بيجار در روستايي به نام (اوچ گنبد خان) برجي سنگي وجود دارد كه به برج (اوچ گنبد) معروف است . دليل اين كه چرا برخي اين گنبد را (اوچ) سه مي نامند به طور دقيق مشخص نيست . ساختمان برج داراي پلا ن دايره اي از سنگ و ساروج ساخته شده و سقف آن نيز با گنبد شلجمي از سنگ لاشه اي ساخته شده است . ابعاد داخلي برج 30/4 متر و ورودي آن 30/1 متر ارتفاع دارد . عرض ديواره هاي سنگي 90 سانتي متر و ارتفاع برج 6 متر است . از آنجا كه اين برج نيز در مسير كاروان ها قرار داشت به نظر مي رسد كه به عنوان اقامتگاه بين راهي در عصر صفويه ساخته شده و مورد استفاده بود .

اين برج تاريخي در ضلع غربي روستاي عربشاه از توابع بيجار واقع شده است. فرم مصالح و نوع گنبد كه سابقا بر روي برج استوار بود، نشانگر آثار قرن پنجم و ششم هجري قمري است. در حال حاضر ديوارهاي آجري برج باقي مانده و بخش بزرگي از ساختمان آن قبلا تخريب شده است. بنا به گفته اهالي اين برج به نام باباشاه معروف است و به موجب كتيبه گچي كه با دست بر سر در آن نوشته شده است، در سال 1322 شخصي با نام علي اشرف باني تعمير اين محل شده است. نام اصلي اين شخص علي اشرف ميرزا محمدي عربشاهي است. اين برج آجري متعلق به دوره سلجوقي است.

در فاصله 25 كيلومتري شرق شهر بانه در كنار جاده سقز – بانه آثاري از كاروانسرايي قديمي به جاي مانده كه داراي پلا ن متفرقه كوهستاني است . اين كاروانسرا دالان طولا ني و بزرگي داشت كه در طرفين آن شش حجره ساخته شده بود . ساختمان كاروانسرا تمامي از سنگ ساخته شده و تمام فضاها با طاق آهنگ مسقف شده است . متا سفا نه اكنون جز پي ها و ديوارها بقيه ساختمان تخريب شده و نياز به مرمت وسيع دارد . زمان ساخت بنا به طور دقيق مشخص نيست اما به نظر مي رسد كه در دوره صفوي ساخته و در دوره قاجار هم مرمت هايي در آن صورت گرفته باشد .

در روستاي پير خضر در دو كيلومتري بيجار بقعه اي به همين نام وجود دارد . اين بنا داراي پلان چهار ضلعي با گنبدي شلجمي است كه با سنگ لاشه و آجر خشت و سنگهاي حجاري شده بنا شده و مدفن يكي از عرفا و سادات منطقه معروف به (پير خضر) است . تاريخ سنگ نبشته قديمي روي مزار مشخص نيست اما نوع خط قدمت ساختمان را به دوره صفوي مي رساند . اين بقعه در سال 1378 به وسيله ميراث فرهنگي كردستان به طور كامل مرمت شد .