ايران گشت

سر بازار در انتهاي خيابان فردوسي تبريز ،مسجد قزللي كه به مسجد "حاج ميرزا يوسف آقا"نيز معروف است قرار دارد.كف اين مسجد از سطح خيابان فردوسي و ورودي بازار نزديك يك متر بلند تر است و در ورودي و پنجره هاي آن همه مشرف به خيابان است.مسجد قزللي دوازده ستون سنگي و بيست گنبد آجري يكنواخت دارد.طول مسجد حدود بيست و چهار متر و عرض آن بيست متر است و خواجه نشين هاي تقريبا عريضي دارد.بناي مسجد چنان كه از نامش معلوم است،مرحوم حاج ميرزا يوسف طباطبائي بود و عمارت آن نيز در ربع آخر قرن سيزدهم ه.ق صورت گرفت .هنگام ساخت اين مسجد چند كوزه سكه زرين و سيمين به دست آمد.

موزه مراغه در كنار مقبره اوحدي قرار دارد؛ كه عنوان موزه تخصصي ايلخاني را به خود اختصاص داده است. شهر مراغه در دوره ايلخانيان مغول، مقر حكومتي و پايتخت آنان بوده است. اشياء موجود در اين موزه شامل ظروف سفالي، سكه، كتاب، ظروف مفرغي و... مربوط به دوران اسلامي است.

اين مسجد در خيابان خواجه نصير شهر مراغه واقع شده ،بناي آن مربوط به دوره صفويه است.به موجب كتيبه مرمري موجود در ديوار جنوبي ،مسجد در دوره شاه طهماسب اول در تاريخ 976 ه.ق باز سازي شدو سپس در دوره قاجار مجددا مرمت گرديد.مسجد بزرگ اين بنا 36 ستون چوبي در چهار رديف دارد كه از ديوار شمالي وارد محوطه مقبره شيخ معز الدين مي شود.سنگ قبر هاي موجود در محوطه حياط و مقبره داخل مسجد داراي كتيبه هاي تاريخي نفيسي هستند.از ميان مي توان به سنگ قبر مرمرين شيخه معز الدين اشاره نمود كه در حياط شمالي جاي دارد.در صفه جلوي مسجد سنگ قبر هاي ديگر مرمري قرار دارد كه تاريخ هاي 871و 772 ه.ق را نشان مي دهند.اين سنگ نبشته ها معلوم مي دارد كه از قرن هشتم تا روي كار آمدن شاه اسماعيل صفوي ،خاندان معز الدين در مراغه صدارت و نفوذ داشته اند

اين مسجد در ميدان ملا رستم در خيابان اوحدي شهر مراغه واقع شده است.سر در بلند ورودي مسجد داراي قوس جناغي و مقرنس كاري هاي گچي است.در حاشيه سر در مسجد از گچ بري هاي شبكه اي و تزيينات هندسي استفاده شده و كتيبه اي از سنگ مرمر در كنار اين سر در ورودي به چشم مي خورد.شبستان مسجد ملا رستم داراي 35 ستون چوبي در 5 رديف است كه سقف چوبي مسجد را نگه داشته اند.ستون ها و سر ستون ها ي چوبي مسجد از تزئينات زيبايي برخور دار است.مسجد ملا رستم كتيبه تاريخي ندارد .در كتاب دافع الغرور بناي مسجد ملا رستم به حاجي عليخان مقدم مراغه اي (حاجب الدوله )نسبت داده شده است ولي مي توان بناي آن را متعلق به دوره صفويه دانست كه در دوره قاجاريه نيز بازسازي شده است.

در حدود شش كيلومتري جنوب شرقي مراغه روستايي به نام ور جوي قرار دارد.در كنار اين روستا گورستان بزرگ قديمي وجود دارد كه تعداد زيادي سنگ قبر منقش به تصاوير تير و كمان،نيزه ،شمشير و سپر بر روي قبور آن نهاده شده است.از اين ميان مي توان به صندوق سنگي منقش قبر"زمان بيك"فرزند"كد خدا ميرزا بيك"با تاريخ وفات 1085 ه.ق اشاره كرد.مقبره ملا معصوم در كنار اين گورستان واقع است.ورودي اين مقبره راهروي بزرگي است كه عرض دهانه ورودي آن به 7 متر مي رسد.در انتهاي راهرو ي سر پوشيده ،ورودي مستطيل شكلي به عرض 80/1 متر سنگ كنده شده كه با عبور از آن ،محوطه وسيع و جالبي نمايان مي شود.در سمت چب راهرو و نزديك مدخل ورودي تالار بزرگ،اتاق چهار گوش كوچكي وجود دارد كه در دل سنگ كنده شده است.سقف اين اتاق به صورت گنبد در صخره حفر شده و در وسط سقف نور گيري تعبيه شده است.در ازاي تالار بزرگ 12 و پهناي آن حدود 3/6 متر است.در انتهاي تالار بزرگ با عبور از يك صفه به پهناي 2 متر و در ازاي 3/3 متر،محوطه اصلي نيايشگاه شروع مي شود كه از يك اتاق دايره اي شكل به قطر 9/5 متر تشكيل شده است .در سمت جنوبي اين اتاق به ارتفاع يك پله از كف ،محرابي مستطيل شكل به درازا و پهناي 2 در 6/2 متر با سقف هلالي شكل وجود دارد. ازاره سنگي اين نيايشگاه به ارتفاع 2 متر با دقت خاصي حجاري و صاف شده است.به عقيده كار شناسان ،محراب اين نيايشگاه شباهت بسيار با طرح محراب بعضي از معابد مهري دارد و با توجه به وسعت اين نيايشگاه به نظر مي رسد،روز گاري معبدي با شكوه بوده و در شمار يكي از بزرگ ترين معابد مهري به حساب مي آمد و از قسمت هايي چون محل تعويض لباس رو حانيون،محل تعليم گروندگان به آيين مهر ،محل فعاليت هاي نجومي علماي مذهب مهر و بالاخره محل برگزاري مراسم با شكوه مهر پرستان بر خور دار بود.احتمالا در حدود قرن هشتم هجري در اين معبد تغييراتي داده شده و بقعه ملا معصوم آن را به زيارت گاهي براي مردم منطقه تبديل نمود.

اين قلعه و غار مجاور آن از آثار تاريخي ديدني مراغه محسوب مي شود كه در 20 كيلومتري جنوب غربي مراغه و در جنوب دره عميق كو ه هاي گوي داغ (كوه كبود) واقع شده است.طول غار مجاور قلعه قيز قالاسي حدود 35 متر و ارتفاع آن حدود 20 متر است.ارتفاع كلي اين غار و قلعه نسبت به دره عميقي كه در مقابل آن وجود دارد، حدود 1800 متر تخمين زده مي شود.در ارتفاعات پشت قلعه ،باقي مانده حصاري خشتي ديده مي شود.