ايران گشت

يكي ديگر از نقاط ديدني شهر نقده، آرامگاه "محمد اوراز" يكي ار مردان بزرگ كوهنوردي ايران است كه همانند خود "اوراز" در عين سادگي، بي رقيب بر بلنداي قبرستان شهر خودنمايي مي كند. قطعا براي اورازي كه همواره بر بلنداي كوه هاي سر به فلك كشيده قدم مي گذاشته آرميدن در بلنداي يك كوه خوش آيند خواهد بود. محمد اوراز در شهريور سال 1348 در شهرستان نقده آذربايجان غربي از مادري آذري و پدري كرد متولد شد. از سال 67 به صورت حرفه اي كوهنوردي را آغاز و تا پايان عمر كوتاهش كوه هاي بيشماري را فتح نمود. صعود به قلل بيش از 8000 متر ، بدون كپسول اكسيژن نشان از توانايي هاي اين كوهنورد بزرگ دارد. محمد اوراز پس از سال ها كسب افتخار براي كشور و ملتش، در سال 1382 در جدال با قله گاشربروم پاكستان، در اثر ريزش بهمن به شدت آسيب ديد و پس از 20 روز، تلاش پزشكان بيمارستان شفاي پاكستان بي نتيجه ماند و محمد اوراز براي هميشه جاودانه شد. پيدا كردن قبر محمد كمي مشكل است، بخصوص كه تاكنون ساختماني در كنار مزار وي ساخته نشده و تنها به تزئين پاچه اي مختصر اكتفا شده است. به هر حال بهتر است براي ديدن مزار محمد راهنمايي از اهالي روستاهاي اطراف را به همراه داشته باشيد.

روستاي شوط آباد در 27 كيلومتري جنوب شرقي ماكو واقع شده است. 5/2 كيلومتر بعد از شوط آباد تپه اي وجود دارد كه آبگرم از بالاي آن خارج مي شود . مظهر اصلي چشمه را يك حوضچه طبيعي به شكل كثير الاضلاع غير منتظم تشكيل داده است. آب گازدار از قسمت غربي حوضچه از زمين بيرون مي آيد و از مجرايي كه در جنوب غربي حوضچه قرار دارد خارج مي گردد. ابتداي اين مجرا عريض، ولي بعدا كم عرض مي شود و به 15 سانتي متر مي رسد. عمق مجرا 5 سانتي متر است. آب پس از طي سطح تپه از دامنه آن سرازير مي شود و آثاري سفيد رنگ از خود بجاي مي گذارد. در شمال غربي چشمه اصلي، سه حوضچه ديگر نيز وجود دارد كه مجاري خروج آب آن ها در سطح تپه نمايان است، ولي در حال حاضر از يكي از آنها آب خارج مي شود. آبدهي معدني بيكربنات مخلوط گازدار و آهن دار است.

اين پل در جنوب شهرستان ماكو، مجاور قريه قلعه جوق و بر روي رودخانه زنگمار ساخته شده و از آثار دوره صفوي است. پل قلعه جوق ده متر طول ، چهار و نيم متر عرض و نه متر ارتفاع دارد. اين پل داراي يك دهانه بزرگ يك دهانه كوچك و موقعيت شرقي-غربي است. مصالح به كار رفته در آن از سنگ هاي سفيد و سياه تراشيده و نتراشيده قلوه سنگ با ملاط گچ و آهك است. پل قلعه جوق يك پايه به اندازه 2*50/4 متر دارد. مصالح اين پايه با سنگ هاي تراشيده و قلوه سنگ با ملاط است. اين پايه در قسمت بالاي پل يعني در جهت مخالف آب رودخانه داراي آب شكن نيم دايره اي شكل به قطر 10/2 متر و ارتفاع سه متر است كه به شكل مخروط با سنگ هاي تراشيده شده ساخته شده است

اين اثر اورارتويي در دل كوهي به نام «سنگر» در هفت كيلومتري شهر ماكو از دوره هزاره اول ق.م به يادگار مانده است. اين گور دخمه از نظر شكل و ابعاد مانند مقابر صخره اي « وان» در تركيه است. ورودي اين دخمه در انتهاي سي پله سنگي است كه بر روي صخره اي سنگي كنده شده اند. ورودي داراي سقف طاقي شكل از سنگ طبيعي است. اين دخمه داراي سه اتاق است. پس از ورودي ، اتاق نسبتاً بزرگي به ابعاد 85/3*30/5 متر ديده مي شود. اين اتاق بزرگ ترين فضاي تالار است و دخمه هاي اتاق هاي ديگر با آن مرتبط هستند. تالار مستطيل شكل است و در ضلع سمت چپ ورودي اتاق هاي محل جسد تعبيه شده است. ورودي اين اتاق ها هماهنگ با ورودي اصلي است. در ضلع مقابل ورودي پس رفتگي به چشم مي خورد و داخل آن اثر حجاري به شكل طاقچه كم عمق و به فرم هلالي ديده مي شود. جلوي اين پس رفتگي در كف ، گودال كوچكي وجود داشته كه بر اثر ريزش شن پر شده است. در ضلع ديگر تالار رو به روي اتاق ها، سه طاقچه با قوس هلالي وجود دارد. يكي از طاقچه ها از دو تاي ديگر بزرگ تر است. تفاوت ورودي اصلي با ورودي هاي اتاق ها در قاب هم شكلي است كه پيرامون آن ها را فراگرفته است. در داخل اتاق ها هيچ گونه تزئيني غير از طاقچه كوچكي با قوس هلالي در يكي از اتاق ها ، ديده نمي شود. سطوح مقبره با دقت زيادي كنده شده و بسيار صاف است.

چشمه معدني عرب ديزج در 300 متري دهكده اي به همين نام در اطراف ماكو است. در اين محل دو چشمه وجود دارد كه يكي از آنها در پايه كوه كم ارتفاعي وافع شده و مقدار آب آن خيلي زياد است و به طرف جنوب جريان دارد و ديگري به فاصله تقريبا 100 متري جنوب شرقي چشمه اول قرار گرفته است و سپس با آب چشمه اول يكي مي شود و به طرف جنوب جاري مي گردد. چشمه اول يك چشمه آب معدني معمولي با هدايت الكتريكي 520 است ولي چشمه دوم ، چشمه اي معدني با هدايت الكتريكي 2450 است. آبدهي اين چشمه در حدود 3 ليتر در ثانيه و آب آن جزو آب هاي معدني بيكربنات مخلوط گازدار سرد است.

كوه زندان سليمان در حدود 40 كيلومتري شمال شرقي تكاب و در فاصله كمتر از 5 كيلومتري جنوب تخت سليمان قرار دارد. اين كوه كم ارتفاع مخروطي و جالب با وجود باغ هاي سرسبز كنار آن بسيار زيبا به نظر مي آيد. اين كوه با ارتفاع تقريبي 100 متر، زماني محل نيايش موبدان زرتشتي بوده است. بقاياي بناهاي گرداگرد مخروط زندان سليمان، نشانگر اهميت اين محل مقدس است. احتمالا دو هزار سال پيش مخروطي كه امروز خالي از آب است و در دهانه تپه قرار دارد، پر از آب بوده. بقاياي آب انبارهاي اطراف مخروط، نشانگر غير قابل استفاده بودن آب اين دهانه و درياچه درون آن است. به مرور زمان و بر اثر حجم رسوبات با فرو ريختن دهانه، چشمه هاي اين درياچه كه در عمق 100 متري قرار داشتهاند بسته شده و مخروط كم كم خشك گرديده است. پيرامون دهانه مخروطي شكل كوه زندان، جايگاه معبد مقدسي مربوط به هزاره اول ق. م. مي باشد. بقاياي آثار معماري پيرامون دهانه زندان با توجه به اشياء تاريخي بدست آمده متعلق به قلمرو حكومت مانايي ها مي باشد كه از 830 تا 660 قبل از ميلاد در اين منطقه از ايران فرمانروايي داشته اند. به نظر مي رسد كه جايگاه مقدس فقط تا زماني رونق داشته كه درياچه كوه زندان، آب داشته و پس از خشك شدن آب، اين جايگاه بعنوان معبد، متروكه مي گردد و تا مدتي بعد از اين واقعه از برخي واحدهاي معماري آن بصورت قلعه نگهباني استفاده مي شود. خشك شدن آب گودال، به طور ناگهان نبوده بلكه سطح آب در زمان طولاني و به آرامي كم شده است و دليل آن هم احتمالا به دليل كوچك شدن مدخل خروجي چشمه جوشان به دليل جمع شدن رسوبات بوده است